آمونیوم نیترات (AN) با فرمول شیمیایی NH۴NO۳ یک کود شیمیایی است که برای نیتراته کردن خاک برای کشاورزی به کار می‌رود و یک ماده منفجره هم محسوب می شود. حل‌شدن آن در آب بسیار گرماگیر است.
آمونیوم نیترات یکی از قوی‌ترین بمب‌های دست‌ساز است. ساخت آن به آسانی امکان‌پذیر بوده و استفادهٔ آن نیز راحت است.
آمونیوم نیترات از نظر امنیت نگهداری، ایمن‌ترین ماده منفجره شناخته شده‌است. بعد از انفجار مهیبی که در آمریکا به وسیلهٔ این ماده شیمیایی رخ داد به آن نام بمب اوکلاهاما داده شد.
نکتهٔ جالب این است که حتی اگر آمونیوم نیترات در زیر بالشتان هنگام خواب نگهداری کنید، احتمال انفجار آن بسیار کم است. مواد اولیه برای ساخت این ماده شیمیایی، آمونیاک و اسید نیتریک غلیظ است که به راحتی قابل دسترسی است.
شاید برای شما سوال پیش بیاید که چرا افراد در صدد ساخت و استفاده از آمونیاک نیترات برای مقاصد انفجاری نیستند. درجواب باید گفت که مواد منفجره به دو دسته کم‌انفجار و پرانفجار تقسیم می‌شوند. سرعت انفجار و قدرت انفجار رابطه عکس دارند. از این رو پایه‌های اصلی یک ماده منفجره را یک ماده کم انفجار با قدرت زیاد و یک ماده پرانفجار با قدرت کم تشکیل می‌دهند. پرانفجار‌ها همان چاشنی‌ها هستند. نیترات آمونیوم نیز که یک‌ماده کم انفجار با قدرت بالاست فقط در کنار یک چاشنی قوی منفجر خواهد شد.
خطرات نیترات آمونیوم
نیترات آمونیوم برای سلامتی خطرناک نیست و معمولا از نیترات آمونیوم در کود‌ها استفاده می‌شود. نیترات آمونیوم دارای دوز متوسط کشندگی به میزانی معادل ۲۲۱۷ میلی گرم است که حدود دو سوم نمک خوراکی است. نیترات آمونیوم هنگام گرم شدن به گاز اکسید نیتروژن و بخار آب تجزیه می‌شود که این واکنش انفجاری نیست. مقادیر زیاد نیترات آمونیوم به دلیل حمایت از اکسیداسیون خطر آتش سوزی مهیب را افزایش می‌دهد و همچنین ممکن است باعث انفجار شود.
مصارف کشاورزی آمونیوم نیترات
آمونیوم نیترات یک کود کشاورزی بسیار مهم با NPK برابر با ۰-۰-۳۴ است (۳۴٪ ازت) که البته خلوص پایین‌تری نسبت به کود اوره دارد. مزیت کود آمونیوم نیترات نسبت به اوره، پایدارتر بودن و عدم از دست رفتن ازت در اتمسفر است.
نیترات آمونیوم، مانند سولفات ازت، حاوی نیتروژن در دو فرم است.
یک فرم نیترات با سرعت بالا و یک فرم آرام آمونیوم. بنابراین، کود نیترات آمونیوم را می‌توان در زمان کاشت (بر روی خاک سرد) پخش کرد.
نحوه نگهداری آمونیوم نیترات
از آنجا که اصلی جزء آمونیوم نیترات عنصر نیتروژن است، ذخیره سازی اشتباه آن می‌توانید موجب تبخیر و کاهش آثر آن در تقویت گیاهان شود.
هنگامی که دمای آمونیوم نیترات تغییر می کند، کود کریستال می‌شود و گرانول‌ها به سختی محلول می‌شوند. بنابراین، در حین ذخیره سازی لازم است که از تغییرات ناگهانی دما اطمینان حاصل شود.
نمک آمونیوم اسید نیتریک خطرناک است.در زمان ذخیره سازی توصیه شده، دستورالعمل‌های لازم برای مواد شیمیایی رعایت شود. واقعیت این است که این کود جزء مواد منفجره است و اگر دمای بالاتر از ۳۲.۳ درجه سانتیگراد باشد، ممکن است منفجر شود. بنابراین، در تابستان، آن را باید زیر سایبان و یا در اتاق‌های سرد دارای تهویه مناسب نگهداری کرد.
نیترات آمونیوم، نمک آمونیوم اسید نیتریک جزءکود‌ها آتشزا و مواد منفجره هستند و در دمای بالاتر از ۳۲.۵ درجه سانتیگراد منفجر می‌شود.
آمونیوم نیترات دلیل احتمالی انفجار بیروت
روز گذشته انفجاری در بندر بیروت رخ داد و ساختمان‌های زیادی در منطقه اشرفیه تخریب شد. موج ناشی از این انفجار باعث ایجاد خسارت گسترده به ساختمان‌های محل انفجار شد.
پس از وقوع انفجار در شهر بندری بیروت، مدیرکل کمرگ بیروت، اعلام کرده است که انفجار بندر این شهر به دلیل انفجار در یک محموله «آمونیوم نیترات» بوده است.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان