تحلیف؛ از مراسمی داخلی تا جشنی با مهمانان خارجی/ بازخوانی حواشی مراسم تحلیف روسای جمهور

مراسم تحلیف، برنامه ای کاملا داخلی و جمع و جور بود که در گذر زمان کم کم به جشنی برای حضور مهمانان خارجی تبدیل شده است.

به گزارش خبر فوری، امروز مراسم تحلیف سیزدهمین دوره ریاست جمهوری در شرایطی برگزار می شود که موج جدید شیوع بیماری کرونا، دنیا را تحت شعاع قرار داده است و هر گونه تجمعی باعث افزایش تعداد بیماران می شود، با این حال تحلیف سیدابراهیم رئیسی در مجلس شورای اسلامی با حضور مهمانان داخلی و خارجی با رعایت شیوه نامه های کرونایی برگزار خواهد شد.

در شرایط عادی و نبود تعطیلی در روز مورد نظر، مراسم تحلیف ریاست جمهوری در روز ۱۴ مرداد هم‌زمان با سالگشت صدور تاریخی فرمان مشروطیت در ایران، انجام می‌شود. مراسم تحلیف رئیس جمهور بعد از انجام تنفیذ حکم از سوی رهبر انقلاب و با حضور رئیس دیوان عالی کشور، اعضای شورای نگهبان قانون اساسی و رئیس قوه قضائیه انجام می‌گردد. در این مراسم که در مجلس شورای اسلامی برگزار می شود، رئیس جمهور منتخب بر طبق اصل ۱۲۱ قانون اساسی سوگند یاد می‌کند که همهٔ استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسئولیت‌هایی که برعهده گرفته‌است، به کار گیرد و در پایان سوگندنامه را امضا می‌کند.

تحلیف رئیسی بهانه ای است تا نگاهی به حواشی تحلیف های روسای جمهور پس از پیروزی انقلاب اسلامی داشته باشیم.

تحلیف زیر سایه کرونا

مهمترین حاشیه تحلیف رئیسی، کرونا است، تا امروز اکثر برنامه ها و مراسم ها به دلیل شیوع بیماری کووید ۱۹ یا لغو شد یا به صورت آنلاین برگزار شد، اما تحلیف سیزدهمین رئیس جمهور کشور در میانه موج پنجم کرونا برگزار می شود که این موضوع بر حضور مهمانان خارجی تاثیر گذار بود. مقامات بسیاری از کشورهای اروپایی به دلیل کرونا و عدم واکسیناسیون سریع، به موقع و معتبر در این مراسم حاضر نمی شوند در عوض مقامات کشورهای نا شناخته برای دیدن ایران با سرعت حضور در مراسم را پذیرفته اند.

تحلیفی بدون حضور بزرگترین حامی

نبود آیت الله علی اکبر هاشمی رفسنجانی در تحلیف دولت دوم روحانی از مهمترین حواشی این تحلیف بود. روحانی که باحمایت هاشمی رفسنجانی در کارزار انتخابات سال ۹۲ پیروز میدان شد، در انتخابات ساال ۹۶ بدون پشتوانه هاشمی رفسنجانی و با تکرار خاتمی توانست بار دیگر کلید پاستور را در دست بگیرد.

این تحلیف مهمترین مهمانان خارجی را به خود دید، موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با سفر به تهران در تحلیف روحانی شرکت کرد و یکی از حواشی این مراسم را رقم زد. نمایندگان مجلس دهم در پایان مراسم تحلیف با اشتیاق وصف ناپذیری برای گرفتن عکس یادگاری موگرینی، دور او جمع شدند که این عکس برای مدت ها طولانی باعث انتقاد از عملکرد نمایندگان شد.

جشنی با حضور مهمانان خارجی

برای اولین بار در دولت اول روحانی پای مهمانان خارجی به مراسم تحلیف باز شد، مراسم تحلیف رییس‌جمهور با حضور ۶۰ هیات خارجی برگزار شد و این اولین بار بود که جمهوری اسلامی ایران برای برگزاری مراسم تحلیف رییس‌جمهور از همه کشورها (به استثنای ایالت متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی) دعوت به عمل آورد.

مهم‌ترین بخش مراسم تحلیف، ارائه فهرست ۱۸ نفره کابینه پیشنهادی حسن روحانی به علی لاریجانی بود که در همان جلسه اعلام وصول و این اسامی قرائت شد.

احمدی نژاد نیامد

پایان دولت احمدی نژاد، پایان حواشی خاص او نشد. او که تمایلی به تحویل پاستور بعد از ۸ سال به روحانی نداشت، در مراسم تحلیف او نیز حضور پیدا نکرد و این اولین باری بود که رئیس جمهور سابق در مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید شرکت نکرد. مهم‌ترین حاشیه این مراسم، خالی بودن صندلی شماره ۹ که به رییس‌جمهور پیشین محمود احمدی‌نژاد تعلق داشت بود، اگرچه محمدرضا رحیمی معاون اول و جمعی از وزرای کابینه محمود احمدی‌نژاد در این مراسم حضور داشتند.

اسفندیار رحیم مشایی، حمید بقایی، سعید مرتضوی، سید حسن موسوی و ملک‌زاده که در مراسم تنفیذ حسن روحانی حضور یافته بودند از دیگر غایبان مراسم تحلیف بودند.

براساس چینش صندلی های، محمود احمدی نژاد باید میان حامد کرزای و حسن روحانی می نشست

محمود احمدی نژاد که شب قبل تر به خانه خود در نارمک اسباب کشی کرده بود و در جمع هواداران نارمکی اش حضور یافته بود دیروز ترجیح داد به همراه اسنفدیار رحیم مشایی در ساختمان لادن- ساختمانی که به عنوان دفتر رئیس جمهور سابق از آن یاد می شود- بماند و با برخی مقامات کشورهای خارجی دیدار کند.

تحلیفی با غایبانی بزرگ؛ از داخلی تا خارجی

سال ۸۸، سال پر تنشی برای مردم ایران بود، سالی که بسیاری مدعی بودند که در انتخابات ریاست جمهوری تقلب شده است و همین امر بر مراسم تحلیف احمدی نژاد برای دولت دومش تاثیر بسزایی گذاشت.

این تحلیف با کمترین حضور مسئولان داخلی و خارجی برگزار شد، سفرای کشورهای خارجی به بهانه های مختلف نیامدند و مقاماتی چون هاشمی رفسنجانی، علی اکبر ناطق نوری و حسن خمینی از جمله غایبان آن بودند.

از ادعای پایبندی به قانون تا عدم تکمین به آن

انتخابات ریاست جمهوری دوره نهم، اولین انتخاباتی بود که به دور دوم کشیده شد و محمود احمدی نژاد در این انتخابات توانست با حداکثر آرا رییس جمهور شود. حداد عادل رئیس مجلس هفتم اداره جلسه مراسم تحلیف احمدی نژاد را بر عهده داشت. در آن دوره حضور مهمانان خارجی باب نبود و مراسم کاملا داخلی انجام می شد که مهمترین مهمانان نیز محمدی گلپایگانی رییس دفتر مقام معظم رهبری، محمد خاتمی، هاشمی‌رفسنجانی، هاشمی شاهرودی، مشکینی و جنتی بودند.

احمدی نژاد در سخنرانی مراسم تحلیف تاکید کرد: بهترین ژست دیپلماتیک، پایبندی به قوانین است. در کشور ما دمکراسی واقعی وجود دارد و قوا مستقل از یکدیگر هستند و اگر بپذیریم که قوه مجریه در کار مقننه دخالت کند، مفهومش دیکتاتوری است. لذا من حامی اجرای قانون هستم و از تمام ظرفیت قانون برای استیفای حق مردم استفاده خواهم کرد.

با وجود تاکید رئیس دولت به پایبندی به قانون، بیشترین بی توجهی و عدم تمکین به قانون از جمله ارائه دیر هنگام لایحه بودجه سنواتی را رقم زد.

تحلیفی به دور از حاشیه

مراسم تحلیف هشتمین دوره ریاست‌جمهوری یک تغییر داشت، پس از سه دوره حضور آیت‌الله محمد یزدی این بار با تغییر رئیس قوه قضائیه، آیت‌الله سید محمود هاشمی‌شاهرودی در کنار رئیس جمهور منتخب برای ادای سوگند تحلیف ایستاد. مهدی کروبی به عنوان رئیس مجلس وقت اداره مراسم تحلیف خاتمی را بر عهده داشت.

در این نشست علاوه بر رئیس جمهوری و ۲۵۵ نماینده مجلس، آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی رئیس قوه قضائیه، آیت الله محمدی گلپایگانی رئیس دفتر مقام معظم رهبری، حسن روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، اعضای مجلس خبرگان و شورای نگهبان هیات دولت و سایر مقامات کشوری حضور داشتند در این جلسه رئیس جمهور پس از ادای سوگند در میان مسئولین و با حضور خبرنگاران داخلی و خارجی به ایراد سخنرانی پرداخت.

از حواشی این مراسم حضور رئیس جمهور و برخی اعضای کابینه دولت او در جمع خبرنگاران و پاسخ به سوالات آنها بود اتفاقی که این روزها کمتر دیده می شود و روسای جمهور بعد از تحلیف صرفا در نشست خبری حاضر شده و بدون پاسخ به سوال رسانه ای کوتاه به برنامه ها و اهداف خود اشاره می کنند.

مراسم تحلیف دولت اول خاتمی در مجلسی که رییسش حجت السلام و المسلمین علی اکبر ناطق نوری و نائب رئیسان، حسن روحانی و محمدعلی موحدی کرمانی و سخنگویش محمدباقر نوبخت بود، با حضور نمایندگان و مقامات کشوری و لشکری برگزار شد.

در این جلسه رئیس‌جمهور منتخب، طبق اصل ۱۲۱ قانون اساسی در حضور آیت‌الله محمد یزدی رئیس قوه قضائیه و اعضای شورای نگهبان سوگند یاد کرد که همه استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسئولیت‌هایی که برعهده گرفته است بکار گیرد.

روحانی نایب رئیس مراسم تحلیف هاشمی

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی پس از اتمام دوره چهار ساله ریاست جمهوری خود، در تاریخ ۲۱ خرداد سال ۱۳۷۲ در انتخابات ششمین دوره ریاست جمهوری مجددا با کسب بیش از ۱۰ میلیون رای از میان چهار نامزد، به عنوان رئیس‌جمهور منتخب انتخاب شد.

تحلیف او در مجلسی که ریاست آن برعهده آیت‌الله علی اکبر ناطق نوری و نائب رئیسان حسن روحانی، سید اکبر پرورش، محمدعلی موحدی‌کرمانی، حسین هاشمیان بودند انحام شد، آیت الله هاشمی رفسنجانی در کنار محمد یزدی رئیس قوه قضائیه، بار دیگر به عنوان چهارمین رئیس‌جمهور ایران در ششمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری سوگند یاد کرد.

اولین تحلیف بعد از فوت امام(ره)

با ارتحال امام خمینی(ره) ریاست جمهوری دوره چهارم دو ماه زودتر به پایان رسید و انتخابات ریاست جمهوری دوره پنجم، ۶ مرداد برگزار و آیت الله هاشمی با کسب ۹۰ درصد آرا، رییس جمهور شد.

در مجلس سوم رییس مجلس اکبر هاشمی رفسنجانی بود که پس از انتخاب وی بعنوان رییس جمهور، مهدی کروبی رییس مجلس شد و حسین هاشمیان و اسدالله بیات نائب رییسان بودند.

با تغییر قانون اساسی در سال ۱۳۶۸، دیگر شورای عالی قضایی وجود نداشت تا رئیس آن در کنار رئیس‌جمهور منتخب برای ادای سوگند بایستد و با انتصاب آیت‌الله محمد یزدی اولین رئیس قوه قضائیه ایران وی در کنار آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برای ادای سوگند ایستاد و رئیس جمهور منتخب در مقابل نمایندگان و مسئولین سوگند یاد کرد که پاسدار اسلام و ارزش‌های انقلاب باشد.

آخرین تحلیف در زمان حیات امام(ره)

مراسم تحلیف ریاست جمهوری مقام معظم رهبری در مجلس دوم برگزار شد. رییس مجلس دوم، آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی و نائب رئیسان محمد یزدی، مهدی کروبی و محمدمهدی ربانی املشی بودند.

دوره دوم ریاست جمهوری حضرت آیت الله خامنه ای از مهم ترین مقاطع سیاسی تاریخ انقلاب اسلامی به شمار می رود که اتفاقات مهمی همانند تصویب قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ و همچنین رحلت امام خمینی(ره) در این دوره رخ داد.

به دنبال رحلت امام خمینی(ره) دوره دوم ریاست جمهوری حضرت آیت الله خامنه ای نیمه تمام ماند و ایشان از سوی مجلس خبرگان رهبری‌، جانشین حضرت امام (ره) شدند. این رویداد ۲ ماه پیش از برگزاری پنجمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری اتفاق افتاد.

 اولین رئیس جمهوری که چهارسال در پاستور ماند

حضرت آیت الله سید علی خامنه ای اولین رییس جمهوری روحانی در جمهوری اسلامی ایران بود همچنین ایشان اولین رئیس جمهوری بودند که دوره چهارساله ریاست جمهوری خود را به اتمام رساندند و دو دوره به عنوان رییس جمهور انتخاب شدند. پیش از ایشان علی رجایی به شهادت رسید و بنی صدر برکنار شد.

آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس وقت مراسم تحلیف را اداره کرد و گفت: رای بیش از ۱۶میلیون به شخص جناب آقای خامنه ای نشانگر حمایت جدی و عمیق مردم از روحانیت است… برادرمان رئیس جمهور محترم زندگیش برای مردم روشن است ، دوران طلبگی و دوران مبارزاتش و دوران مسؤولیتهائی که بعد از پیروزی انقلاب داشته اند[روشن است]…رأی به ایشان یعنی رأی به امام . یعنی رای به روحانیت، یعنی رای به انقلاب ، یعنی رای به مجلس ، یعنی رای به خط امام و یعنی محکوم کردن ضد انقلاب.

تحلیفی برای ۲۸ روز

محمدعلی رجایی دومین رئیس جمهوری ایران سال ۶۰ همراه با عباس شیبانی، علی اکبر پرورش و حبیب الله عسگراولادی برای انتخابات ریاست جمهوری به رقابت پرداختند. انتخابات در جریان جنگ تحمیلی برگزار شد و پیش از آن هم ابوالحسن بنی صدر اولین رئیس جمهوری از سمت خود عزل شده بود.

طبق روال انتخابات ها تبلیغات مختلفی از سوی نامزدها انجام شد اما رجایی قائل به چنین تبلیغاتی نبود و معتقد بود که تبلیغات باید مردمی باشد، به هرحال محمدعلی رجایی با فاصله ای زیاد از دیگر کاندیداها با بیش از ۱۳ میلیون رای پیروز شد.

مراسم تحلیف و ادای سوگند رجایی در اولین مجلس شورای اسلامی با حضور اعضای هیات رئیسه متشکل از آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی و نائب رئیسان سید اکبر پرورش، سید محمد موسوی خوئینی‌ها، حبیب الله عسگراولادی، محمد یزدی، سید محمد خامنه‌ای برگزار شد. در آن دوران و پس از شهادت بهشتی، سید عبدالکریم موسوی اردبیل با حکم امام خمینی ریاست دیوان عالی کشور را عهده دار بود که در روز تحلیف در مجلس شورای اسلامی کنار رجایی ایستاده بود تا او مراسم ادای سوگند را اجرا کند..

هنوز یک ماه از تشکیل دولت نگذشته بود که رییس جمهوری، نخست وزیر و جمعی از اعضای هیات دولت در عملیات تروریستی از سوی منافقین به شهادت رسیدند.

تحلیف ۵ ماه پس از تنفیذ

نخستین تحلیف برای اولین رییس جمهور در حالی برگزار شد که تنها دو روز از تشکیل اولین مجلس شورای اسلامی می گذشت. تنفیذ بنی صدر از سوی امام خمینی(ره) و در بیمارستان قلب انجام شده بود.

اولین انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ پنجم بهمن ماه سال ۵۸ برگزار و «ابوالحسن بنی صدر» به عنوان رییس جمهوری انتخاب شد. بنی صدر پس از برگزاری اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری و تنها یکسال بعد از پیروزی انقلاب با مجموع ۲۰ میلیون رای کسب ۶۸ درصد آراء پیروز شد.

مراسم تنفیذ حکم بنی‌صدر در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۵۸ و در شرایطی برگزار شد که امام خمینی(ره) آن روزها در بیمارستان قلب تهران بستری بودند. ۵ ماه بعد مراسم تحلیف سید ابوالحسن بنی‌صدر برگزار شد که در این مراسم رئیس‌جمهور منتخب تنها به ادای سوگند اکتفا کرد.

تحلیف بنی صدر تنها دو روز پس از استقرار مجلس اول شورای اسلامی انجام شد. در آن زمان آیت الله هاشمی رفسنجانی عهده دار ریاست مجلس بود و اعضای هیات رئیسه سید علی اکبر پرورش، سید محمد موسوی خوئینی‌ها، حبیب الله عسگراولادی، محمد یزدی و سید محمد خامنه‌ای بودند. شهید بهشتی نخستین دبیرکل حزب جمهوری اسلامی و رییس وقت دیوان عالی کشور نیز در زمان تحلیف بنی صدر در کنار او ایستاده بود.

 خبرنگار: نسترن دقیقی