شیر الاغ؛ یک نوشیدنی لاکچری!

محققان بالاخره سر مفید یا مضر بودن شیر الاغ به نتیجه رسیدند؛ مارک کورلانسکی در گزارشی کاملا علمی که در مجله معتبر تایم منتشر شده، می‌گوید شیرالاغ برای ما آدم‌ها بهتر و مناسب‌تر است، اما چون هرگز در طول تاریخ الاغ به اندازه گاو در دسترس مان نبوده، از سر ناچاری شیر گاو می‌خوریم.
او همچنین مطمئن شده شیر الاغ بهترین جایگزین برای نوزادی است که به هر علتی از شیر مادر محروم مانده. از مسائل مربوط به علم پزشکی که بگذریم، ذکر این نکته ضروی است که پرورش الاغ یک تجارت واقعی است و اتفاقا کلی هم پول تویش وجود دارد؛ از فروش شیر الاغ گرفته تا بسته بندی و توزیع عنبرنسارا!
روغن قلم پای الاغ را هم به عنوان کرم برای تسکین درد‌های موضعی استفاده می‌کنند و هر کیلوگرمش ۴۰۰ هزار تومان قیمت دارد.
باورتان می‌شود شیر الاغ را کیلویی ۹۰ هزار تومان می‌فروشند و قیمت پنیر تهیه شده با همین شیر قیمتش چیزی بین پنج تا ۱۰ میلیون تومان است؟

سرگین که لفظ مودبانه اش می‌شود عنبرنسارا، کیلویی ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان قیمت دارد. پس اگر هنوز از دیدن و خواندن اسم الاغ شگفت زده شده اید، هرچه زودتر یک تکانی به خودتان و وضعیت تان بدهید.
پیدا کردن کسی که در مورد بازار الاغ اطلاعات داشته باشد زیاد کار سختی نیست. کافی است بین آگهی‌های مختلفی که در فضای مجازی دست به دست می‌شوند بچرخیم و با چند تا از فعالان بازار تجارت شیر الاغ تماس بگیریم.
یکی از صاحبان واحد‌های تولید شیر الاغ می‌گوید، هر الاغ بعد از زایمان بین شش تا هشت ماه دوره شیردهی دارد و در این مدت هر روز می‌تواند تا دو کیلوگرم در بهترین حالت شیردهی داشته باشد. او می‌گوید هر کیلوگرم شیر الاغ را با قیمت ۸۰هزار تومان می‌فروشد و با هزینه‌های ارسال تقریبا ۹۰ هزار تومان برای مشتری تمام می‌شود.
البته دلال‌ها قیمت‌ها را تا بالای ۱۰۰ هزار تومان می‌برند. از یک فروشنده شیر الاغ در مورد قیمت این شیر در خارج از کشور پرسیدیم. او می‌گوید هر کیلوگرم شیر الاغ در اروپا حدود ۱۰ یورو قیمت دارد. اگر قیمت یورو را ۱۳ هزار تومان در نظر بگیریم می‌شود کیلویی ۱۳۰ هزار تومان. برای همین است که واردات شیر الاغ صرفه اقتصادی ندارد.
توان تولیدی هم به حدی نرسیده که بتوان شیر الاغ را صادر کرد. همین بغل گوشمان ترکیه فعالیت زیادی در زمینه تولید شیر دارد و سهم قابل توجهی از شیر مصرفی اروپا را تامین می‌کند. او می‌گوید در دنیا چین قوی‌ترین کشور در تولید فرآورده‌های الاغ است، از شیر گرفته تا گوشت و عنبر نسارا. بین بعضی از کشور‌های آفریقایی هم تولید شیر و گوشت الاغ خیلی طرفدار دارد.

یکی از صاحبان واحد پرورش الاغ می‌گوید، احداث این واحد‌ها هزینه اولیه خیلی پایینی لازم دارد. او می‌گوید هر الاغ غیرکاری نهایتا یک میلیون تومان قیمت دارد و نرخ بیماری و مرگ و میر بین آن‌ها خیلی پایین است.
برای همین واحد پرورش الاغ می‌تواند از نظر اقتصادی خیلی به صرفه باشد. محصولات این حیوان در بین مردم ایران رواج زیادی ندارد، ولی افرادی که از مزایای درمانی آن آگاه هستند مشتریان شیر، پنیر و روغنش هستند. همچنین می‌توان با سیاستگذاری درست، صادرات و محصولات به دست آمده از آن را در دستور کار قرار داد و درآمدزایی کرد.
یکی دیگر از صاحبان واحد‌های پرورش الاغ می‌گوید، علاوه بر شیر و پنیر الاغ، عنبر نسارا هم مصارف دارویی دارد. به گفته او سرگین (فضولات) الاغ در فصل بهار جمع آوری و در بسته بندی‌های مختلف به بازار عرضه می‌شود. عنبرنسارا برای اختلالات عفونی، ریوی، آلرژی، پوستی و مفید است و قیمت هر کیلوگرم از آن، بسته به نوعش بین ۹۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است.
روغن هم از دیگر فرآورده‌های این حیوان است که بیشتر برای از بین بردن جای زخم، شفاف کردن پوست و تسکین درد مفاصل و ضرب خوردگی از آن استفاده می‌شود. روغن الاغ را معمولا از چربی‌های روده آن می‌گیرند و از بدن هر حیوان حدود نیم کیلو روغن به دست می‌آید.
او می‌گوید از دیگر فرآورده ها، روغن قلم پا و پی آن است که در ایران کیلویی ۴۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد البته تولید آن بسیار کم است. این پرورش دهنده الاغ می‌گوید، پنیر الاغ گران‌ترین فرآورده‌ای است که می‌شود از این حیوان تهیه کرد. تولید هر کیلوگرم پنیر الاغ بین ۳۰ تا ۴۰ کیلوگرم شیر الاغ لازم دارد.
برای همین هر کیلو پنیر الاغ حدود چهار تا پنج میلیون تومان قیمت دارد. هرچند یکی دیگر از صاحبان واحد‌های پرورش الاغ می‌گوید، تولید هر کیلوگرم پنیر الاغ ۴۵ تا ۵۰ کیلوگرم شیر می‌برد و هفت تا هشت میلیون قیمت دارد.
او درباره اختلاف قیمتی که داده می‌گوید، غلظت و چربی شیر تاثیری زیادی در کیفیت پنیر دارد و اگر بگردید پنیر سه میلیون تومانی هم پیدا می‌کنید.
مزرعه پرورش الاغ، به چشم کارآفرینی
راه اندازی مزارع پرورش الاغ به گفته فعالان بازار، هزینه خیلی کمتری نسبت به گاوداری‌ها دارد. چرا که با ۵۰ راس الاغ می‌شود یک مزرعه تولید فرآورده‌های الاغ راه انداخت.
با توجه به اینکه هر الاغ هم نهایت یک میلیون تومان قیمت دارد، به گفته یکی از فعالان بازار، نمی‌توان مبلغ زیادی به عنوان سرمایه اولیه راه اندازی واحد پرورش الاغ متصور بود.
به خصوص که به لحاظ کارآفرینی مورد حمایت هم قرار می‌گیرد. مشکلی که پیش روی این واحدهاست بیشتر در مقوله فروش است.
خیلی‌ها هنوز خاصیت شیر الاغ را قبول ندارند و از نظر بهداشتی معتقدند مصرف آن دردسرساز است. از طرفی مسائل فرهنگی هم مانع از مصرف فرآورده‌های الاغ می‌شود.
حتی خیلی‌ها می‌گویند، فروش آن غیر قانونی به نظر می‌رسد در حالی که اینطور نیست. مصرف گوشت الاغ هم مکروه است و خیلی‌ها از نظر شرعی با مصرف گوشت آن مشکل دارند. همه این‌ها دست به دست هم داده تا بازار خوبی برای فروش فرآورده‌های الاغ وجود نداشته باشد.
یکی از صاحبان واحد پرورش الاغ می‌گوید، مشتری هایش را عمدتا از طریق تبلیغات در فضای مجازی و نهایتا چسباندن تراکت روی در و دیوار شهر پیدا می‌کند. به گفته او بخش عمده‌ای از تولید کنندگان شیر الاغ مشتری ثابت دارند و از طریق همان مشتری‌هایی که هرماه سفارش شیر میدهند، کار و کاسبی شان می‌چرخد.
یکی از محققان داخلی که در بازار پرورش الاغ هم فعالیت دارد، می‌گوید هر الاغ تقریبا ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم وزن دارد و بعد از کشته شدن ۵۰درصد گوشت می‌دهد.
یعنی بین ۱۲۵ تا ۱۵۰ کیلوگرم گوشت که هر کیلوگرم از آن حدود ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان قیمت دارد.
او می‌گوید گوشت الاغ به لحاظ مسائل شرعی مشتری خیلی خیلی کمی دارد و برای همین مزارع تولید گوشت الاغ در ایران فعالیت نمی‌کنند. بیشتر واحد‌های پرورش الاغ روی الاغ‌های شیرده سرمایه گذاری کرده و بعضا الاغ هایشان را برای کار پرورش می‌دهند و بعد از زایمان و پایان دوره شیردهی می‌فروشند.

واحد‌های پرورش الاغ؛ قانونی یا غیرقانونی؟
احتمالا شما هم تبلیغات فروش شیر الاغ را دیده باشید. تبلیغاتی که بعد از کلی خواص، یک شماره تلفن می‌دهند و می‌گویند برای سفارش و ارسال به سراسر کشور تماس بگیرید.
ما هم همین کار را کردیم، البته نه برای سفارش شیر الاغ. پرس و جوی ما از واحد‌های تولید شیر الاغ نشان می‌دهد، از دید صاحبان این تولید کننده ها، احداث واحد‌های صنفی پرورش شیر الاغ خیلی هم قانونی است و اتفاقا به لحاظ کارآفرینی مورد حمایت هم قرار می‌گیرد.
یکی از این تولید کننده‌ها می‌گوید، معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی اردیبهشت ماه در نشستی به مناسبت روز جهانی الاغ، از واحد‌های صنفی فعال دعوت کرد و در همانجا دستورالعمل احداث واحد‌های پرورش الاغ با حداقل ۵۰راس رونمایی شد. یکی از تولید کننده‌ها می‌گوید قبل از امسال هم مجاز بود و خود او چند سال است که زیر نظر فرماندار در حال تولید و فروش شیر الاغ است.
نظرات پزشکی و شرعی در مورد شیر الاغ
تازگی‌ها جا‌های مختلف در مورد خواص درمانی شیر الاغ می‌شنویم. از خاصیت درمانی آن برای بیماری‌های آسم و سیاه سرفه، تا بهترین جایگزین برای شیر مادر. خلاصه می‌گویند مصرف شیر الاغ فایده بسیار زیادی دارد. البته نه پزشکان، بلکه بیشتر آن‌هایی که در بین خانواده‌ها به عنوان عالم به مسائل درمان شناخته می‌شوند، می‌گویند.
دنباله قضیه را که بگیرید، می‌بینید در طب سنتی به مصرف شیر الاغ خیلی توصیه می‌شود. در حالی که هنوز خیلی از پزشکان در مورد مسائل بهداشتی شیر الاغ مشکل دارند و مصرف آن را توصیه نمی‌کنند.
جدا از مخالفان مصرف شیر الاغ، این حیوان موافق‌هایی هم دارد. به گزارش خبرآنلاین، مارک کور لانسکی در مجله تایم به شیر الاغ پرداخته و می‌گوید وقتی مادر نباشد یا بمیرد دونوع شیر به بچه داده می‌شود، یا طبیعی از طریق دایه که در فرهنگ‌های مختلف، آداب و رسوم خود را دارد و یا مصنوعی که همان استفاده از شیر سایر پستانداران است.
حالا باید دید شیر کدام حیوان به شیر انسان نزدیک‌تر است. گفته می‌شود شیر انسان ۴٫۵ درصد چربی دارد که به احتمال زیاد همین میزان چربی برای بدن نوزاد باید کافی باشد. شیر شتر ۵، ۲ درصد چربی داشته و برای دایتی‌ها مناسب است، اما برای نوزاد ایده آل نیست. انتخاب بهتر برای بچه شاید شیر نهنگ باشد که ۸، ۳۴درصد چربی دارد که بچه انسان را تبدیل به بچه نهنگ می‌کند!
به نظر می‌رسد شیر الاغ بهترین گزینه برای انسان باشد، اما الاغ مانند گاو در دسترس نبوده و مشارکت تولیدی کمی دارد. کلیدی‌ترین جمله‌ای که فروشنده‌های شیر الاغ استفاده می‌کنند، این است: شیر الاغ بهترین جایگزین شیر مادر به حساب می‌آید. در جوانی و زیبایی پوست تاثیر به سزایی دارد. برای درمان آسم، یبوست، سیاه سرفه و… کارآمد است و تاثیر زیادی در لاغری و تناسب اندام دارد.
با همه این تفاسیر، مصرف گوشت الاغ از لحاظ شرعی مکروه بوده و خرید و فروش آن غیرقانونی است. ولی در مورد شیر الاغ اختلاف نظر وجود دارد. بعضی می‌گویند غیرقانونی است، اما آدم این حجم از واحد‌های صنفی فعال زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی را که می‌بیند، به شنیده هایش شک می‌کند.
گوشت الاغ و اسب در دین اسلام مکروه اعلام شده، اما استفتا از سه مرجع تقلید که توسط یکی از فعالان حوزه پرورش الاغ تهیه شده است، نشان میدهد مصرف آن معصیت ندارد. حتی فروش آن هم به نظر آیت الله صافی گلپایگانی، نوری همدانی و مکارم شیرازی، در صورتی که به اطلاع خریدار برسد اشکال ندارد. مراجع تقلید حکم شیر الاغ را همسان با گوشت می‌دانند و می‌گویند مصرف آن مکروه است و مصرف طبی آن را فاقد اشکال میدانند.
علاوه بر اشکالات شرعی و کراهتی که مصرف شیر الاغ دارد، خیلی از پزشکان هنوز با مصرف شیر الاغ موافق نیستند و می‌گویند مصرف شیر این حیوان از نظر بهداشتی مشکل دارد. به طور مثال دکتر عبدی، دامپزشک می‌گوید شیر الاغ می‌تواند منبع بسیاری از بیماری‌های مشترک بین انسان و تک سمی‌ها باشد و این بیماری‌ها از طریق مصرف شیر الاغ به بدن انسان منتقل می‌شوند.
او می‌گوید در برخی کشور‌های اروپایی، چون ایتالیا، فرانسه و اسپانیا که مصرف شیر الاغ جایگزین شیر انسان شده است مزارع پرورش الاغ شیری مجهز به تکنولوژی‌های روز دنیا تأسیس شده و صرفا به شیر تولیدی این مزارع که تحت نظارت‌های شدید بهداشتی دامپزشکی فعالیت می‌کنند اجازه عرضه عمومی داده میشود و مصرف بی ضابطه آن پیامد‌های جبران ناپذیری دارد.
هرچند موافقان مصرف شیر الاغ بیشتر از مسائل بهداشتی در طرز تهیه آن، روی خواص خود شیر تاکید دارند و می‌گویند شیر الاغ در رفع عفونت و باکتری و درمان آلرژی، اسهال، سرماخوردگی، کم خونی، بیماری‌های قلبی، آسم و سیاه سرفه مفید است.
همچنین این شیر را برای تناسب اندام و کاهش وزن توصیه می‌کنند. اصلی‌ترین ویژگی آن را هم برای کودکان می‌دانند و می‌گویند شیر الاغ یکی از منابع خوب پروبیوتیک و غذا‌های درمانگر به خصوص برای نوزادان و کودکان است، الاغ از نظر داشتن کالری با شیر مادر یکسان بوده و همانند آن دارای کالری و ویتامین‌هایی مشابه است.