در حال حاضر تعداد زیادی از افراد به یکی از انواع اعتیاد دچار هستند. خلاف تصور اکثر مردم، وقتی صحبت از اعتیاد می‌شود منظور تنها مصرف مواد مخدر نیست. طبق مطالعات علمی و نتایج اثبات‌شده، دو نوع اعتیاد رفتاری و اعتیاد به مواد شیمیایی در بین مردم رایج است که در این مقاله قصد داریم به آن بپردازیم.
اعتیاد رفتاری چیست؟
منظور از اعتیاد رفتاری وابستگی زیاد به انجام بعضی رفتارها و فعالیت‌هاست که می‌تواند تاثیر مخربی در زندگی شخص داشته باشد. کسی که به اعتیاد رفتاری مبتلاست، هر بار آن رفتار را شدیدتر انجام می‌دهد تا لذت بیشتری را تجربه کند.
در اعتیاد رفتاری فرد احساس می‌کند که مجبور به انجام برخی از کارهاست. در صورتی که می‌داند آن رفتار می‌تواند برای او مخرب و زیان‌رسان باشد؛ اما قادر نیست که در برابر انجام ندادن آن مقاومت کند. اعتیاد رفتاری از جمله انواع اعتیاد است که حتما باید درمان شود؛ در غیر این صورت می‌تواند سلامت روانی فرد را با مشکل جدی مواجه کند. جهت تشخیص دقیق، به روانپزشک تهران مراجعه کنید.
انواع ابتلا به اعتیاد رفتاری
در رابطه با مفهوم اعتیاد، انواع اعتیاد و روش های درمان آن اتفاق نظری وجود ندارد؛ اما می‌توان گفت که دو نمونه اعتیاد رفتاری توسط محققان مشخص شده است:
- اعتیاد به قمار
- اختلال بازی اینترنتی
برخی نیز بر این باور هستند که اعتیاد به خرید، رابطه جنسی و ورزش نیز می‌تواند از انواع اعتیاد رفتاری باشد. به طور کلی اعتیادهایی که افراد برای درمان آن اقدام می‌کنند به صورت زیر است:
- اعتیاد به تلویزیون
- اعتیاد جنسی
- اعتیاد به ورزش
- اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی
- اعتیاد به پرخوری
- اعتیاد به خرید
علائم اعتیاد رفتاری
می‌توان علائم زیر را برای این نوع از اعتیاد در نظر گرفت که نیاز به استفاده از روش های درمان اعتیاد رفتاری دارد:
- صرف زمان زیاد برای یک رفتار
- احساس اجبار به ادامه یک رفتار در صورتی که آن رفتار ممکن است مناسب نباشد.
- انجام رفتاری خاص برای کنترل احساسات ناخواسته
- پنهانکردن یک رفتار و دروغ‌گفتن در مورد آن به دیگران در انواع اعتیاد
- تحریک‌پذیری، افسردگی، بی‌قراری و علائم مشابه هنگام تلاش برای ترک آن رفتار
- مقاومت پایین در برابر انجام‌ندادن برخی رفتارها
علل بروز اعتیاد رفتاری چیست؟
عوامل مختلفی در ایجاد این نوع از اعتیاد موثر است که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:
عوامل ژنتیکی و خانوادگی
عوامل خانوادگی و ژنتیکی که یکی از علل موثر در بروز همه انواع اختلال روانی است، در مورد اعتیاد رفتاری نیز موثر است.
مدیریت نکردن مشکلات و احساسات هیجانی
یکی از علل ایجاد این مشکل در انواع اعتیاد، عدم مدیریت مشکلات و کنترل نکردن احساسات هیجانی است. برخی از کسانی که نمی‌توانند به مشکلات و احساسات خود غلبه کنند، برای فرار از آن به انجام افراطی برخی از رفتارها روی می‌آورند که زمینه‌ی ایجاد اعتیاد رفتاری را فراهم می‌کند.
وسواس فکری
وسواس فکری نیز می‌تواند یکی از علل زمینه‌ساز این بیماری باشد.
لذت از انجام یک رفتار
لذت‌بردن از یک رفتار و فعالیت و تکرار آن می‌تواند باعث ایجاد این نوع از اعتیاد شود.
نحوه درمان اعتیاد رفتاری
این نوع، مانند اعتیاد به مواد مخدر نیست که بعد از قطع مصرف و مدتی دوری از آن، درمان شود. در اغلب موارد اعتیاد رفتاری با استفاده از برنامه‌های انگیزشی و روش‌های روان‌شناختی درمان می‌شود. مشاوره‌های روانشناسی نیز می‌توانند علل ایجاد این بیماری در فرد و عوامل تشدید‌کننده آن را تشخیص دهد؛ بنابراین برای درمان انواع اعتیاد رفتاری باید به متخصص مراجعه کرد.
اعتیاد شیمیایی و آنچه باید در مورد آن بدانید.
اعتیاد شیمیایی همان مفهوم رایجی است که با بردن نام اعتیاد در ذهن اغلب افراد نقش می‌بندد. معمولا برای این مشکل استفاده از اصطلاح «اختلال مصرف مواد» به جای اصطلاح «سوء استفاده» به کار برده می‌شود تا حس منفی شخص را برای کمک‌گرفتن از درمان‌گر از بین ببرد.
در این حالت فرد به استفاده غیر قابل کنترل از یک ماده با علم به مضر‌بودن آن می‌پردازد. تا جایی که در انجام امور روزانه‌ی خود با مشکل مواجه می‌شود.
برخی از انواع مواد اعتیادآور
مواد اعتیادآور زیادی وجود دارد که برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- الکل
- نیکوتین
- کوکائین
- آمفتامین
- شاهدانه
- مواد افیونی نظیر هروئین
- داروهای مسکن مثل اکسی‌کدون و مورفین
علائم رایج اختلال مصرف مواد
اختلال مصرف مواد باعث تغییر رفتارهای فرد و ایجاد انواع اعتیاد می‌شود. از جمله اینکه:
- افت عملکرد در کار یا تحصیل
- انجام فعالیت‌های غیر قانونی، دعوا و رفتارهایی از این دست
- تغییر اشتهای فرد
- تغییر در الگوی خواب
- تغییر ناگهانی خلق‌وخو
- تغییرات بدون توجیه در شخصیت فرد
- انجام رفتارهای پنهانی
- استفاده از مواد در شرایطی که نیاز به هوشیاری کامل دارد مثل رانندگی
- ناتوانی در عدم استفاده از مواد مخدر
- بروز مشکل در روابط عاطفی و دوستی‌ها با ابتلا به انواع اعتیاد
- آشفته‌شدن و بی‌قراری در زمان عدم دسترسی به مواد مخدر
- تمایل بسیار شدید به‌طوری که توانایی فرد را در فکر‌کردن به امور دیگر مختل کند.
البته باید در نظر داشته باشید که هر نوع از مواد مخدر، علائم خاصی را به‌همراه دارد؛ اما مواردی که در بالا به آن اشاره شد علائم رایج این مشکل است.
چه عواملی شانس ابتلای فرد به اعتیاد را بالا می‌برد؟
انواع اعتیاد رفتاری می‌تواند در هر فردی، فارغ از سن، موقعیت و طبقه‌ی اجتماعی دیده شود؛ اما موارد زیر شانس ابتلای به آن را بالا می‌برد:
- عامل ژنتیک
- عوامل محیطی
- فقر
- افراد مبتلا به اختلالات سلامت روان
روش های درمان اعتیاد به مصرف مواد
معمولا ترک مصرف مواد، بدون کمک‌گرفتن از متخصص بسیار سخت است. در اکثر موارد اولین قدم درمان اعتیاد رفتاری به موادی مثل الکل و هروئین، سم‌زدایی تحت نظر پزشک است. هرچند این مورد بیمار را درمان نمی‌کند؛ اما می‌تواند به او در روند ترک مواد کمک شایانی کند. برای درمان این بیماری یکی از روش‌های زیر یا ترکیبی از آن‌ها انجام می‌شود.
روان‌درمانی
روان‌درمانی به ویژه در مواردی که منشأ اعتیاد فرد، احساسات ناراحت‌کننده اوست، تاثیر زیادی در بهبودی فرد دارد. در این حالت روان‌درمانگر کمک می‌کند تا علل مصرف انواع اعتیاد و مواد مصرفی مشخص و رفع شود.
دارودرمانی
دارو می‌تواند به بهبودی فرد کمک کند به ویژه اینکه بعضی از داروها به کاهش میل به مصرف مواد و علائم ناشی از ترک آن کمک می‌کنند. معمولا از دارو به صورت درمان کمکی و در ترکیب با سایر روش‌ها استفاده می‌شود.
در واقع می‌توان گفت درمان اعتیاد، در دو بخش درمان وابستگی روانی و وابستگی جسمی و سم‌زدایی انجام می‌شود. در صورتی که بعد از درمان جسمی، فرد روان‌درمانی را نادیده بگیرید و در برنامه‌های آموزشی روش های درمان اعتیاد شرکت نکند متاسفانه احتمال عود این بیماری و بازگشت به اختلال مصرف مواد زیاد است.
درمان اعتیاد در خانه امکان‌پذیر است؟
خیلی از افراد فکر می‌کنند که می‌توانند در خانه و بدون نظارت متخصص بیماری اعتیاد را درمان کنند. باید گفت که اعتیاد شدید در خانه درمان‌پذیر نیست و می‌تواند مشکلات جدی را برای فرد ایجاد کند. بنابراین این روش درمان غیر اصولی است.
در این مطلب به بررسی انواع اعتیاد، علل و روش‌های درمان آن پرداختیم. خلاف تصور اکثر افراد، وقتی صحبت از اعتیاد می‌شود منظور تنها مصرف مواد مخدر نیست. بلکه اعتیاد به انجام بیمارگونه برخی از رفتارها نیز اطلاق می‌شود.
اعتیاد شیمیایی و رفتاری دو نوع اعتیاد هستند که تاثیر منفی و مخربی در زندگی فرد مبتلا به این اختلال خواهند داشت. فرد معتاد با اینکه می‌داند این رفتارها مخرب است، اما نمی‌تواند آن را ترک کند.اگر به این مشکل مبتلا هستید یا اینکه یکی از افراد خانواده یا نزدیکان شما علائم اعتیاد را دارد، حتما باید تحت نظارت پزشک برای درمان اقدام کنید. معمولا اگر درمان مناسب انجام شود، این بیماری قابل بهبودی است.
نظرات بسته شده است.