یا مدبر الانهار، حُولِ حالنا!/ خاطره لوور و سِندِرقیت تازه شد/ خوانش پرغلط دعای تحویل سال از زبان رییس سازمان سینمایی در وسط زمستان!

  عصر ایران پس از پایان مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر در یادداشتی نوشت: رییس سازمان سینمایی دولت سید ابراهیم رییسی در اختتامیه جشنواره فیلم فجر دعای تحویل سال خواند اما غلط اندر غلط. یعنی جا به جا و نه یک غلط که با سه غلط!

ایشان احتمالا تصور کرده بود اگر دعای تحویل سال بخواند استعاره‌ای از این است که سال سینمایی نو شده و البته به این اعتبار رییس لیگ فوتبال هم باید در آغاز لیگ برتر دعای تحویل سال بخواند و وزیر آموزش و پرورش هم در اول مهر!

اشتباه لفظی را البته همه مرتکب می شویم ولی اشتباه با علامت نخواندن و کم سوادی دوتاست.

چندان که بنده خدا به جای «مدبر اللیل و النهار» می‌گوید: «مدبر اللیل و الانهار». یعنی مدبر شب و روز نه بلکه تدبیر کننده شب است و جوی‌ها! جای دیگر هم حَوّل به معنی «متحول کن» را حُول می‌خواند مثل اول حوله (هوله)! احتمالا بس که هول شده بود.

هر فارسی زبانی در  آغاز سال این دعا را شنیده و اگر مثلا شخص ۵۰ سال داشته باشد از ۴ سالگی به بعد را هم به یاد بیاورد طی ۵۰ سال دست کم ۴۶ مرتبه در بهترین دقایق که همان زمان تحویل سال است این دعا را شنیده است:

یا مقلّب الْقلوب و الْأبْصار 
یا مدبّر اللّیْل و النّهار 
یا محوّل الْحوْل و الْأحْوال 
حوّلْ حالنا إلی أحْسن الْحال

وقتی رییس سازمان سینمایی این چهارپاره را جا به جا و با غلط های مکرر می‌خواند یعنی انگار تا به حال نشنیده یا معنی آنها را نمی‌داند یا حافظه ضعیفی دارد در حالی که فراموش نکنیم مدیران ارشد در جمهوری اسلامی خاصه در طیف اصول‌گرا به ویژه نوع جدید نواصول گرای انقلابی و جهادی اصرار دارند خود را بسیار بیش از معمول اهل قرآن و دعا جلوه دهند و برخی هم البته هستند.

خوش بختانه این دعا سندیتی ندارد و به نظر می‌رسد از هوش‌مندی های نیاکان ما  بوده که برای حفظ نوروز یک دعا به زبان عربی را برای تحویل سال انتخاب کرده‌اند وگرنه مرحوم مهندس بازرگان در نوروز ۱۳۵۸ در ورزشگاه آزادی گفت هر چه تحقیق کرده گوینده یا سراینده این دعا را نیافته و به این ترتیب می‌توان گفت از معصوم نیست اما دعای مشهوری است با این معنی:

‌ای تغییر دهنده دل‌ها و دیده‌ها 
 ای مدبر شب و روز 
ای گرداننده سال و حالت ها 
 بگردان حال ما را به نیکوترین حال

خیلی بد است که رییس دولت در خواندن اعشار در آمارهای اقتصادی مشکل داشته باشد و وزیر خارجه او در خواندن متن انگلیسی از رو و معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رییس سازمان سینمایی در دعای تحویل سال که با حذف حروف اضافه کلا ۱۲ کلمه است و به جای «نهار» بگوید «الانهار» و به جای «حوِل» بگوید حُول با این تلفظ Howl!

اگر دعای تحویل سال مشهورترین دعا نبود، اگر آقای خزاعی منتسب به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و متولی سانسور آثار خلاقه مکتوب و هنری نبود، اگر مثل نقل و نبات به هم مدرک تحصیلی نداده بودند و هم دیگر را آقای دکتر آقای دکتر خطاب نمی کردند و اگر رییس اصول گرایی نوین ایرانی رییس فرهنگستان زبان و ادب  فارسی نبود و اگر اصرار نداشتند زبان عربی را در مدارس به رغم علاقه نداشتن اغلب دانش آموزان به آنان بیاموزند اشکالی نداشت. یعنی خیلی اشکالی نداشت. اما این وضعیت آدم را یاد آن داستان نماینده مجلس و ناتوانی در تلفظ موزه لوور می اندازد و کمی عقب تر یکی از نمایندگان مجالس انتصابی عصر پهلوی و خانمی که گفت: رضا شاه سندرقیت ما زنان را پاره کرد!  (‌سندِ رقّیّت – به معنی بندگی- را سِندِرقیت! تلفظ کرده بود و معنی جدید خلق الله را به خنده انداخت و در تاریخ ماندگار شد).

با این اوصاف جا دارد یک سیمرغ ویژه هم به رییس سازمان سینمایی اهدا شود بلکه حال ملت را «هول» ی بدهند! ( سیمرغ شیخ فریدالدین عطار در قله قاف بود و سیمرغ رییس سینمای دولت آقای رییسی در قله گاف!)

این جمله آخر البته طنز و کنایه بود. بلکه جا دارد در این گفته نغز دکتر محمد فاضلی جامعه‌شناس درنگ کنیم که متوسط هوش مردم عادی از اکثر متولیان و کار به دستان زیاد‌تر است چندان که بسیار بعید است در آن سالن کسی دعای سال را به شکلی که متولی سینمای ۱۰۰ ساله مملکت خواند، بخواند! درد این است….