آیا کاغذ، ناقل ویروس کرونا است؟/ چالشِ انتشار روزنامه‌ها در دوره بحران

روزنامه‌ها در کشورهای مختلف همچنان چاپ می‌شوند. حتی در ایتالیا، آمریکا، فرانسه، چین و آلمان مطبوعات چاپی به امور خود مشغول هستند. جالب آنکه در مناطق قرنطینه شده نیز در برخی کشورها روزنامه نیز از سوی دولت خریداری می‌شود و به افراد داده می‌شود. روزنامه گاردین با دفاع از انتشار نسخه‌های چاپی روزنامه‌ها می‌نویسد: به دلیل آنکه در برخی گروه‌های سنی امکان دسترسی به نسخه‌های انلاین سخت است یا نداشتن امکان بازدید آنلاین برای برخی مناطق و گروه‌های خاص، انتشار نسخه‌های کاغذی ضرورت است. این نشریه همچنین استدلال کرد که بخشی از جامعه به نشریات چاپی خو گرفته و انسی با فضای مجازی ندارد.

یکی از تجارب قابل تامل ایتالیا است. روزنامه‌های ایتالیایی به خصوص در شمال این کشور که منشا اصلی کرونا در این کشور بود، تعطیل نشدند. روزنامه‌های اصلی ایتالیا در شرایط کرونا همچنان به انتشار خود ادامه می‌دهند. دولت ایتالیا خبرنگاران و روزنامه‌نگاران را در رده مشاغل ضروری و مهم دسته‌بندی کرده و آنها می‌توانند برخلاف دیگر مردم و مشاغل برای تهیه خبر به هرکجایی که خواستند، مراجعه کنند. دکه‌های روزنامه فروشی نیز برخلاف دیگر مشاغل باز هستند و باید به خدمت‌رسانی خود در شرایط شیوع کرونا ادامه دهند.

در آمریکا و هند نیز فعالیت مطبوعات ادامه دارد. در ایالت کالیفرنیا آمریکا نیز با وجود مقررات سخت‌گیرانه برای محدود شدن کسب و کارها اما مطبوعات جز کالاهای اساسی قرار گرفته‌اند و اجازه فعالیت دارند. دین ردینگز، روزنامه‌نگار آمریکایی می‌گوید: «در زمان سیل، زلزله، آتش‌سوزی و… روزنامه‌ها نقش مهمی دارند، طبیعتا در عصر کرونا نیز نقش آنها ضروری است.» روزنامه‌نگار دیگری با اشاره به جمعیت هدف در معرض تهدید کرونا می‌گوید: «بازه سنی پنجاه تا هفتاد سال رابطه زیادی با فضای آنلاین و مجازی ندارند، آنان مطالعه مکتوب دارند پس حداقل برای تامین نیاز همین گروه، انتشار روزنامه ضروری به حساب می‌آید، زیرا آنها نیز حق دارند از اوضاع و اتفاقات با جزئیات مطلع باشند. برخی پژوهشگران نیز با تفکیک کارکرد اطلاع‌رسانی و آموزش اعتقاد دارند: «در فضای مجازی اطلاع‌رسانی سریع در اولویت است اما جامعه این روزها نیازمند متون آموزشی است. طبیعتا خواندن متون آموزشی طولانی همراه با گراف‌ها و اینفوها در فضای آنلاین برای بسیاری خوشایند نیست. روزنامه‌های چاپی می‌توانند این خلا را پر کنند. کارکرد آموزشی و ماندگاری نسخه‌های چاپی امتیازی است که این روزها باید به خوبی از آن استفاده شود.»

شواهد علمی در حال رشدی وجود دارد که روزنامه‌ها را بی‌خطر نشان می‌دهند، و هیچ خطر ابتلا به ویروسی از طریق آنها وجود ندارد. انجمن بین‌المللی رسانه‌های خبری (آی‌ان‌ام‌ای)، یک نهاد تأثیرگذار که در سراسر جهان بهترین استراتِژی‌ها را برای رسانه‌های خبری ترویج می‌کند، تحقیقات علمی فعلی را در مورد ایمنی روزنامه‌ها جمع آوری کرده است که به وضوح نشان می‌دهد که روزنامه‌ها بی‌خطر هستند. اولا، هیچ موردی از انتقال ویروس کرونا از طریق روزنامه در هیچ جای دنیا مشاهده نشده است. دوما، خروجی چاپ روزنامه بسیار متخلخل (پرمنفذ) است و امکان انتقال را به صفر می‌رساند؛ چراکه محیط پرمنفذ برای ویروس دافعه دارد. جورج لومونوسف، ویروس‌شناس مشهور در مرکز جان اینس انگلستان، در این باره توضیح داده است: «روزنامه‌ها به دلیل شیوه چاپ و روند طی شده بسیار استریل هستند. افزون به این شواهد علمی، فرایند خودکار و بهداشتی است که ناشران عمده هنگام چاپ روزنامه ها دنبال می کنند.»

در کشورهایی مانند هند، آمریکا، انگلستان و بسیاری از کشورهای دیگر نیز روزنامه‌ها همچنان منتشر می‌شود چرا که کلیه تحقیقات انجام شده از سوی موسسه‌های مختلف و نظرات کارشناسان ویروس‌شناسی، امکان انتقال از طریق روزنامه‌ها را محتمل نمی‌داند. بنابراین؛ نه‌تنها فعالیت روزنامه‌ها کمتر نشد بلکه به دلیل بحران جدید روزنامه‌ها و مجلات بسیاری که تنها اخبار پیرامون ویروس کرونا و گسترش آن را به چاپ می‌رسانند نیز ظهور پیدا کردند. این امر نشان‌دهنده آن است که اطمینان به عدم وجود ریسک انتقال ویروس از طریق روزنامه‌ها به طور کلی در این کشورها وجود دارد. از همین رو تعداد نشریات افزایش یافته و فعالیت روزنامه‌ها نیز بیشتر شده است. البته در برخی روزنامه‌های محلی فروش افت کرد که به دلیل باور غلط عمومی بود و به مرور با آگاهی‌سازی این روند رو به بهبود است.