خرم: جلسه شورای امنیت با ریاست ترامپ یک فرصت است

محمد اکبری: نماینده ایالات متحده در سازمان ملل متحد روز سه شنبه از قصد ترامپ برای برگزاری نشست سران کشورهای عضو شورای امنیت در ماه جاری میلادی، به منظور گفت‌وگو درباره ایران خبر داده است. نیکی هیلی در این باره گفته است: رئیس جمهوری آمریکا جهت رسیدگی به موارد نقض قوانین بین المللی توسط ایران و اقدامات بی‌ثبات کننده تهران در خاورمیانه، خواستار برگزاری نشست سطح بالای شورا شده است.

هیلی در پاسخ به یکی از خبرنگاران حاضر که پرسید آیا رئیس جمهوری ایران نیز در این نشست شرکت خواهد کرد گفت، طبق قوانین و اصول سازمان ملل متحد و شورای امنیت، ایران حق این را دارد که حضور داشته باشد و شرکت رئیس جمهوری آن کشور بستگی به تصمیم تهران دارد. پرسش این است که برنامه جدید ترامپ برای ایران چیست؟ دلیل تشکیل چنین جلسه ای به ریاست ترامپ در مورد ایران چیست و موضع ایران و رئیس جمهور آن برای این تشکیل چنین جلسه ای چه خواهد بود؟ در این باره با سیدعلی خرم سفیر سابق ایران در اتحادیه اروپا و کارشناس مسائل بین المللی گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید؟

به نظرتان برنامه جدید امریکا برای ایران در رابطه با جلسه شورای امنیت به ریاست ترامپ چیست؟ امکان تشکیل چنین جلسه ای برای محکومیت ایران وجود دارد؟

شورای امنیت جایگاهی برای حضورمقامات بلند پایه کشورهای عضو شورا دارند. نه شورای امنیت بلکه اعضای سازمان ملل نیز اینچنین است. مانند اینکه رئیس جمهور ما در ایام اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک می رود و در جایگاهی که برای ایران وجود دارد می نشیند و به سخنرانی می پردازد یا به دیگر سخنرانی ها گوش می دهد.

در شورای امنیت هم به همین شکل، اعضای دائم و غیر دائم شورای امنیت در جلسات شرکت می کنند. اما به هر حال جایگاه اعضا دائم شورای امنیت مهم است که می توانند در بالاترین سطح در آن شرکت کند. یعنی رئیس جمهور، معاون رئیس جمهور یا وزیر خارجه امریکا می تواند بر روی صندلی شورای امنیت بنشینند و اگر هیچ کدام شرکت نکردند سفیر دائم در سازمان ملل است که آن صندلی را پر کند. همچنین از لحاظ کلی هر کشوری در هر سطحی می تواند روی این صندلی بنشیند.

از این رو رفتن ترامپ به شورای امنیت موضوعی غیر معمول نیست همچنان که قبلا اوباما یا روسای جمهور قبلی در مقاطعی رفته اند یا وزیر خارجه به تعدد در آن شرکت کرده است. اما اگر موضوع ایران مطرح شود، یعنی از سوی امریکا درخواست شود که جلسه ای در مورد ایران شکل گیرد، معمول است که کشوری که در مورد آن جلسه تشکیل می شود از رئیس جمهور آن کشوری هم دعوت می شود در آن جلسه شرکت کند.
مثلا در مورد اصابت موشک امریکایی به هواپیمای مسافربری ایرانی در سال ۱۳۶۷، وقتی جلسه شورای امنیت به درخواست و شکایت ایران تشکیل شد، معاون رئیس جمهور امریکا در آن جلسه شرکت کرد و چون اصابت موشک به هواپیمای ایرانی مطرح بود، از ایران هم دعوت شد که وزیر خارجه ایران در آن جلسه شرکت کرد. این مسبوق به سابقه است و رویه شورای امنیت است.

در چنین جلسه ای با حضور روسای جمهور امریکا چه خواهد گذشت؟ امریکا قصد دارد چه مسئله ای را مطرح کند؟
حال اگر که ترامپ موضوع ایران را مطرح کند و خود در آن شرکت کند و از ایران هم دعوت کنند، رئیس جمهور ایران هم می تواند در آن شرکت کند و در آن جلسه، ادله های مختلفی از جمله ادله هایی که در دادگاه لاهه علیه امریکا مطرح شد، از سوی رئیس جمهور برای محکوم کردن امریکا نیز می تواند مطرح شود و برد چنین جلسه ای در شورای امنیت از لحاظ جهانی بسیار بالا است و ایران می تواند حتی از آن به عنوان یک فرصت استفاده کند.

قدم بعدی این است که ترامپ می خواهد علیه ایران وارد بحث شود و مثلا قطعنامه هایی که با برجام در زمان اوباما منسوخ شد، برگرداند. اگر طرح ترامپ این باشد با مشکلاتی روبرو خواهد شد. مشکل اول در مورد قطعنامه ۲۲۳۱ است که به قطع نامه ماشه هم معروف است، اگر ایران به تعهداتش در مقابل توافق نامه هسته ای عمل نکند و آژانس بین المللی این مسئله را اعلام کند آن موقع قطع نامه ۲۲۳۱ به شکل ماشه عمل می کند و اتوماتیک وار شلیک می کند و قطعنامه های سازمان ملل که منسوخ شده بر می گرداند.

از این رو وقتی که ایران به تعهدات خود عمل کرده و آژانس انرژی بین المللی اتمی در گزارشات ۱۲ گانه خود این را تایید کرده است ، پس قطع نامه ۲۲۳۱ نمی تواند نقش ماشه را داشته باشد و این مشکلی است که امریکا با آن روبرو است.
حالا اگر ترامپ بخواهد به زور و با یک سری مانورهای سیاسی قطع نامه ۲۲۳۱ را باز کند مجبور است با چنین مانورهای سیاسی به عنوان مثال در صدد اثبات این باشد که ایران با ساز و کار قطع نامه ۲۲۳۱ همراهی نکرده است و بنابراین می بایستی این قطع نامه به گذشته بازگشت کند.

چگونه می تواند چنین موضوعی را مطرح کند؟
مثلا بیاید بگوید ایران در این قطعنامه از ایران اخلاقا خواسته شده بود از توسعه سیستم موشکی خود جلوگیری کند و از آنجا که ایران به توسعه موشکی خود پرداخته است و اعمال ایران با قطع نامه ۲۲۳۱ سازگار نبوده، از این رو امریکا از توافق هسته ای خارج شده و امروز هم درخواست داریم که بقیه اعضای شورای امنیت با این درخواست امریکا مبنی بر ماشه عمل کردن قطعنامه موافقت کنند.

اگر چهار عضو دیگر دائم شورای امنیت سکوت کنند و معترض ترامپ نشوند در این صورت ترامپ می تواند حرف خود را پیش بکشد اما اگر حتی یکی از این اعضای دائم با آن موافق نباشد این بحث وتو می شود و ترامپ نمیتواند مسیر جدیدی باز کند.

از این رو هر بحثی شکل بگیرد می تواند با وتوی دیگر اعضای دائم روبرو شود؟
بله حتما که در چنین فضایی این وجود دارد. شما توجه کنید که اولا ایران توافق هسته ای را نقض نکرده، آژانس آنرا ۱۲ بار تایید کرده و از سویی بقیه اعضا شورای امنیت خود را مقید به ادامه توافق هسته ای می دانند، بنابریان معنای آن این است که اگر چنین جلسه ای تشکیل شود روسیه و چین و حتی بریتانیا و فرانسه با آن مخالفت خواهند کرد.