تلویزیون بلافاصله پس از پشت سر گذاشتن ماراتن ساخت سریال های نوروزی در شرایط کرونا، با مناسبت و آزمون مهم دیگری مواجه شده است و بار دیگر نگاه های بینندگان و رسانه ها را متوجه عملکرد خود می کند.
همانند اغلب کشورهای اسلامی، پخش سریال های رمضانی در کشور ما نیز از حساسیت و جایگاه ویژه ای بین مخاطبان برخودار است و چنین وضعیتی، بر شکل گیری رقابت بیشتر با هدف جذب مخاطب بیشتر و همچنین حاشیه ها و چالش ها دامن می زند.
در چیدمان سریال های رمضانی امسال مجموعه ای کمدی دیده نمی شود که البته انتقادهایی را هم به همراه داشته است؛ یادآوری سریال های موفق کمدی تلویزیون در سال های گذشته، مانند مجموعه هایی که زمانی توسط رضا عطاران برای رمضان ها ساخته می شد، این پرسش را به میان می آورد که چرا در شرایطی که مخاطب تلویزیون بیش از هر زمان دیگر به کمدی و طنز نیاز دارد، باید جای این ژانر در مناسبت مهمی مانند رمضان خالی باشد؟
با این اوصاف، در نهایت تیم تصمیم گیرنده سریال ها که به نظر می رسد علاوه بر معاونت سیما، مسوولان سیمافیلم و مدیران شبکه ها، رییس سازمان صداوسیما را هم در صدر می بیند، برای رمضان ۱۴۰۰ به چهار سریال «بچه مهندس ۴»، «احضار»، «یاور» و «رعد و برق» رسیده است.
در این میان، رقابت برادران افخمی ـ بهروز و علیرضا ـ که هر کدام چند سالی است از فضای سریال سازی دور بوده اند، می تواند جذاب باشد. بهروز افخمی «رعد و برق» را دارد که چند ماهی است مشغول ساخت آن است و با این همه به دلیل انجام مراحل فنی (تدوین) نتوانست قسمت اول سریال را به موقع به پخش در نخستین روز ماه رمضان برساند و به نوعی از دیگر همکارانش عقب افتاد.
این سریال همچنان در حال تصویربرداری است و البته پروداکشن عظیم برای درآوردن صحنه های سیل نوروز ۹۸ و حضور در چند استان کشور، آن هم در شرایط کرونا می تواند از دلایل به تعویق افتادن پخش باشد.
ضمن اینکه ساخته بهروز افخمی در شبکه تهران از همان بدو اعلام به عنوان سریالی رمضانی، با این چالش هم مواجه شد که اصولا پخش سریالی درباره سیل و مشکلات آن، در شرایطی که مردم به شدت درگیر دست و پنجه نرم کردن با معضل جدی دیگری به نام کرونا هستند، چقدر ضروری و مناسب این احوالات به نظر می رسد؛ هرچند خود افخمی اعلام کرده است که «رعد و برق» قرار است یک سریال حادثه‌ای با مایه‌های کمیک باشد.
بازگشت سریال های ماورایی به کنداکتور مجموعه های رمضانی با تولید و پخش سریال «احضار» در شبکه یک، نکته دیگری است که پیش از آغاز سریال های رمضان ۱۴۰۰ قابل اشاره است و از چالش های احتمالی در رسانه ها و شبکه های اجتماعی خبر می دهد.
هرچند تجربه ساخت سریال های ماورایی علیرضا افخمی در سالهای قبل، حاکی از این است که تا حدی خط قرمزها و حساسیت ها را در این حوزه می شناسد و می تواند سریالش را به سلامت به سرمنزل مقصود برساند.
با این همه باید به یاد داشت، اغلب سریالهای ماورایی که افخمی در گذشته ساخت، به دورانی مربوط می شدند که شبکه های اجتماعی تا این اندازه فعال نبودند و هرگونه عملکردی از سوی پروژه ها، با این حجم حاشیه و قضاوت مردمی مواجه نمی شد. در آن زمان، سریال ها فقط با رسانه های رسمی سر و کار داشتند و این در حالی است که امروزه در مواردی حتی فضای حاکم بر شبکه های اجتماعی حتی رسانه های رسمی را هم با خود همراه می کند. حال باید دید در چنین شرایطی سریالی که قصد پرداختن به موضوعات ماورایی و نقد عرفان های کاذب را دارد، چقدر از عهده این مهم درست برمی آید؟
اما «بچه مهندس» که در ادامه سه فصل گذشته خود ساخته شده، امسال با چالش جدی تغییر بازیگر اصلی مواجه بوده است. روزبه حصاری ـ بازیگر نقش جواد جوادی ـ به دلیل آنچه تهیه کننده «درخواست‌های نامتعارف» این بازیگر عنوان کرد، از کار کنار گذاشته شد و محمدرضا رهبری جای او را گرفت. رهبری بازیگر و مجری جوانی است که بیشتر مخاطبان تلویزیون او را با سریال رمضانی «میوه ممنوعه» حسن فتحی و به عنوان پسر کوچک حاج آقا فتوحی یعنی علی نصیریان به یاد می آورند.
طرح انتقادها بابت طراحی صحنه سریال «بچه مهندس» و رعایت نکردن صحنه با دوره زمانی وقوع قصه، از دیگر چالش های پیش روی این عوامل در سری های گذشته بوده است که باید دید آیا در فصل چهارم این مشکل اصلاح می شود. هرچند با پیش رفتن قصه و رسیدن به زمان حال، به نظر می رسد این مساله کمرنگ شده باشد.
همچنین خط شکنی های «بچه مهندس» در سری های گذشته مانند خواستگاری شخصیت زن از مرد، پرداختن به روابط عاشقانه دوران نوجوانی و … حاشیه های دیگری را برای این عوال این پروژه رقم زده بود که باید دید آیا در سری چهارم هم با موضوعی دیگر تکرار می شود؟
و اما «یاور» ساخته سعید سلطانی، کارگردان سریال های شناس تلویزیون مانند «ستایش» و «پس از باران»، در شرایطی به عنوان سریال رمضانی شبکه سه انتخاب شد که با دو رقیب دیگر ـ «چوب خط» و «بوتیمار» ـ هم مواجه بود که اتفاقا هر دوی این سریال ها در ژانر کمدی قرار می گرفتند.
«چوب خط» که قبل از نوروز پخش شد و «بوتیمار» هم برای دومین بار، پس از نوروز و انتخاب «گاندو ۲»، از کنداکتور پخش کنار گذاشته شد تا فرصت مناسبتی شدن را از دست بدهد.
از چالش های پیش روی «یاور»، آسیب دیدگی جدی فریدون شهبازیان ـ آهنگساز شناخته شده سریال ـ بود که در حین کار در استودیوی ضبط موسیقی این سریال، از پله ها افتاد و زیر تیغ جراحی رفت. با این حال شهبازیان تلاش کرد پیش از عمل جراحی، موسیقی پنج قسمت از «یاور» را به پخش برساند و حالا باید دید می تواند خودش را به قسمت های بعدی برساند؟
اما «یاور» با یک چالش احتمالی دیگر هم رو به رو است که در عین حال می تواند نقطه قوت سریال تلقی شود و باید دید سعید سلطانی چطور از عهده این امر برآمده است. آنچه از داستان سریال دستگیر می شود (معمایی با تم جوانمردی) و لیست بازیگران (انتخاب داریوش ارجمند بازیگر اصلی و امید علیمردانی بار دیگر در نقش شخصیتی به نام رستم) هم نشان می دهد، «یاور» می تواند در مقام مقایسه با «ستایش» قرار گیرد و حتی از سوی مخاطب به شبیه بودن متهم شود. هرچند این احتمال هم وجود دارد، در صورتی که کارگردان به خوبی توانسته باشد از نقاط قوت و عوامل جذابیت «ستایش» در کار جدیدش بهره گیرد، می تواند آمار مخاطبان قابل قبول «ستایش» را بار دیگر برای شبکه سه و سازندگان «یاور» تکرار کند.