در ابتدای سال ۲۰۲۰ خیلی‌ها انتظار سال بسیار موفقی را برای سینمای جهان داشتند. اما پس از گذر ۱۲ ماه هنوز ما در انتظار نمایش خیلی از فیلم ها هستیم و همچنان تاریخ اکران برای آنها در سالن‌های سینما اعلام نشده است.
سال۲۰۲۰ برای سینما، سال بازنده‌ها بود. به‌نوشته گاردین، در ابتدای سال همه‌‌چیز به خوبی پیش می‌رفت و با برنده شدن فیلم «انگل» در اسکار، خیلی‌ها انتظار سال بسیار موفقی را برای سینمای جهان داشتند. به‌نظر می‌رسید ۲۰۲۰ با تولیدات سینمایی بزرگی نظیر بیست‌وپنجمین فیلم از سری فیلمهای جیمز باند با نام «زمانی برای مردن نیست» ساخته کری فوکوناگا، «سریع و خشمگین۹» به کارگردانی جاستین لین، «بیوه سیاه» ساخته کیت شورتلند و «داستان وست ساید» به کارگردانی استیون اسپیلبرگ، حتی سال موفق‌تری برای سینما نسبت به سال۲۰۱۹ باشد، اما پس از گذر ۱۲ماه همچنان ما در انتظار نمایش این فیلم‌ها هستیم و همچنان تاریخ اکران برای آنها در سالن‌های سینما اعلام نشده است.
موفقیت «تنت» در فضای کرونایی
استودیوها در سال‌جاری اکران فیلمهای بزرگ و مهم (بلک باستر) خود را به تعویق انداختند؛ چراکه سالن‌های سینما به‌دلیل شیوع ویروس کرونا یکباره تعطیل شده و تنها با کاهش مقطعی شیوع کرونا در دوره‌ای، با رعایت پروتکل‌ها و محدودیت‌های سختگیرانه بهداشتی بازگشایی شدند، اما به‌دلیل کاهش ظرفیت تماشاگرها به یک‌سوم، هیچ فیلم بزرگی در این مقطع در سینماها به‌نمایش درنیامد. در این مقطع، یکی از فیلمهای مهمی که به نمایش درآمد، فیلم «تنت» (اعتقاد) کریستوفر نولان بود که توانست با وجود اینکه در دوره شیوع ویروس کرونا و کاهش میزان تماشاگران در سالن‌های سینما به نمایش درآمده بود، به فروش نسبتا قابل توجه ۳۶۲میلیون دلاری در سراسر دنیا برسد.
دیزنی؛ بازنده بزرگ سال
۲۰۲۰ سالی است که سینما بازنده بزرگ آن و پلتفرم‌های نمایش اینترنتی فیلم، برنده اصلی آن بودند. در ابتدای ۲۰۲۰نگرانی اصلی در مورد تسلط دیزنی بر هالیوود بود و در پایان این سال، دیزنی با خسارت‌های چندین میلیارد دلاری مواجه شده و تعداد زیادی از کارمندان خود را اخراج کرده است. تنها نقطه امید دیزنی نیز اکنون «دیزنی+» شبکه اینترنتی کمپانی دیزنی است که در ماه مارس و پس از آغاز قرنطینه‌های خانگی راه‌اندازی شد. مهم‌ترین هدف این شبکه، جذب ۵۰میلیون عضو بود که درنهایت توانست از زمان راه‌اندازی در ماه مارس۲۰۲۰ تا به امروز ۷۳میلیون عضو جذب کند.
طرح‌هایی برای جبران عقب‌ماندگی هالیوود از نتفلیکس
هدف عمده هالیوود در سال‌جاری جبران عقب‌افتادگی خود از شبکه نتفلیکس بود؛ به همین منظور بسیاری از بازیگران بزرگ دنیای سینما، تولیدات خود را از سالن‌های نمایش فیلم به شبکه‌های اینترنتی سوق دادند. شبکه‌هایی نظیر شبکه اینترنتی «پیکاک» متعلق به کمپانی یونیورسال، «پارامونت+» و «اچ بی‌او مکس» متعلق به کمپانی وارنربروز، وظیفه پخش فیلم های کمپانی‌های مادر را به عهده گرفتند.
اچ بی او مکس توانست به موفقیت بزرگی در زمینه نمایش فیلم «تنت» دست پیدا کند. وارنر بروز همچنین قرار است فیلم
«زن شگفت انگیز» را به‌طور همزمان از
اچ بی‌او مکس نیز پخش کند. درپی افزایش شیوع ویروس کرونا و نامشخص بودن زمان پایان شیوع این ویروس، کمپانی وارنر بروز در ماه دسامبر۲۰۲۰ اعلام کرد که تمام ۱۷فیلمی که قرار است در سال۲۰۲۱ از طریق این کمپانی به بازار عرضه شود، به‌طور همزمان در اچ‌بی‌او مکس و سالن‌های سینما نمایش داده خواهند شد؛ ازجمله مهم‌ترین این فیلم‌ها می‌توان به «جوخه خودکشی»، «ماتریکس۴» و «دون» اشاره کرد.
حسن‌ها و معایب شیوه جدید نمایش فیلم‌ها
تصمیم کمپانی‌های بزرگ فیلمسازی به نمایش همزمان فیلم‌ها در شبکه‌های اینترنتی و سالن‌های سینما، خبر بدی برای سینماداران است که منحصرا درآمد خود را از دسترسی پیش از موعد به تولیدات بزرگ سینمایی کسب می‌کنند. در این میان، بیشتر تولیدات بزرگ سینمایی (بلک‌باسترها) که هنوز به‌طور دقیق تاریخ پخش آنها در بازار معلوم نیست و تاریخ اکرانشان بارها به تعویق افتاده، اصلی‌ترین بازنده‌ها هستند. از این فضای مبهم، برخی از فیلمهای کوچک‌تر، منتفع شده‌اند؛ از آن جمله می‌توان به فیلم «راکز» درباره نوجوانان لندنی و فیلم ترسناک «سنت مائود» اشاره کرد. عدم‌برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی فیلم به‌صورت فیزیکی و نمایش فیلمهای مهم این جشنواره‌ها در سالن‌های سینما البته بر تولیدات خرد‌تر دنیای سینما نیز تأثیر‌گذار بوده و ضررهای مالی برای این فیلم‌ها در پی آورده است. در چنین وضعیتی شاید آینده ترسناکی پیش روی سینما باشد و نسل کنونی شاهد نابودی سینمایی باشد که تا به امروز به دنیا معرفی شده بود.
پیشگویی آینده
البته آینده بهتری نیز نمی‌توان برای پلتفرم‌های اینترنتی نمایش فیلم ترسیم کرد؛ چراکه رقابت میان این شبکه‌های اینترنتی در نمایش بهترین فیلمهای سال نیز شدیدتر از قبل شده است. زمانی که زندگی در دنیا به حالت عادی بازگردد و سالن‌های سینما نیز مانند گذشته بازگشایی شوند، مردمی که به‌دلیل خانه‌نشینی طولانی طاقتشان را از دست داده‌اند، امکان دارد مانند سیل به سالن‌های سینما هجوم بیاورند که این مسئله می‌تواند بر درآمدزایی شبکه‌های آنلاین نمایش فیلم تأثیر بسیار منفی بگذارد. زمانی که سالن‌های سینما بازگشایی شوند، دیگر کمپانی‌های سازنده تولیدات بزرگ سینمایی نیازی به نمایش در شبکه‌های اینترنتی نخواهند داشت؛ چراکه به‌راحتی می‌توانند با نمایش فیلمهای خود در سالن‌های سینما حداقل یک‌میلیارد دلار در گیشه فروش کنند. البته وضعیت برای تولیدات کوچک‌تر سینمایی فرق خواهد کرد؛ چراکه این فیلم‌ها همچنان برای فروش در گیشه سینماها نیاز به تبلیغاتی خواهند داشت که آنها را در حد فیلم بزرگ‌ها نزد تماشاگران سینما جلوه دهد. در آینده و در زمان بازگشایی سالن‌های سینما، شبکه‌های نمایش اینترنتی فیلم تبدیل به فضای مناسبی برای نمایش فیلمهای کم‌طرفدار‌تر و شاید تولیدات فاقد ارزش سینمایی و هنری خواهند شد. درنهایت اما تصمیم‌گیری در این مورد با استودیوها یا پلتفرم‌های اینترنتی نمایش فیلم نخواهد بود و تماشاگران سینما خود میان سالن‌های نمایش فیلم یا شبکه‌های نمایش اینترنتی فیلم یکی را برخواهند گزید. روزی بالاخره شر کووید-۱۹ از سر مردم دنیا کم خواهد شد؛ این مسئله نباید باعث تغییرات و دگرگونی‌های زیادی در نحوه نمایش فیلم‌ها به‌صورت سنتی شود و سالن‌های سینما همچنان باید جایگاه قبلی خود را برای نمایش آثار سینمایی حفظ کنند.
جشنواره‌های سینمایی ترکیبی و متفاوت
نمایش فیلم‌ها به‌طور گسترده در جشنواره‌های سینمایی یکی از عوامل موفقیت اقتصادی فیلم‌ها محسوب می‌شود. بسیاری از تولیدات بزرگ سینمایی در ۲۰۲۰ به‌دلیل اینکه بارها اکرانشان به‌تعویق افتاده از موقعیتی که جشنواره‌های معتبر بین‌المللی سینمایی پیش پای فیلمهای بزرگ قرار می‌دهند، نصیبی نبرده‌اند؛ چراکه علاوه بر لغو برگزاری پاره‌ای از جشنواره‌ها ازجمله لغو جشنواره معتبر بین‌المللی فیلم کن، اغلب جشنواره‌های سینمایی در سال‌جاری به شیوه و فرمی جدید و به‌صورت ترکیبی و در قالب رویدادهای آنلاین و فیزیکی و با رعایت پروتکل‌های مربوط به ویروس کرونا، برگزار شدند که این مسئله باعث کمتر دیده شدن فیلم‌ها در سالن‌های سینما و کاهش کم‌سابقه فروش آنها در گیشه شد. جدای از مسئله اقتصادی، مسئله تداوم نمایش فیلمهای منتخب جشنواره‌های معتبر سینمایی که به‌دلیل شیوع کرونا لغو شده بودند، نیز مطرح بود. مدیران جشنواره کن، که به‌دلیل اوج‌گیری شیوع کرونا تصمیم به لغو آن گرفته بودند، فیلمهای برگزیده این جشنواره را با برچسب جشنواره ۲۰۲۰ کن در سایر جشنواره‌های سال ازجمله جشنواره ونیز نمایش دادند. اما جشنواره‌های سینمایی هم که در سال‌جاری مجالی برای برگزار شدن یافتند، کم‌فروغ‌تر از گذشته بودند و نسبت به قبل، فیلمهای کمتری به این جشنواره‌ها ارسال شد و اغلب سینماگران و کارگردانان خارجی که فیلم‌هایشان قرار بود نمایش داده شود یا مهمان این جشنواره‌ها بودند، به‌دلیل محدودیت در مسافرت از کشوری به کشور دیگر در دوره کرونا، در اغلب فستیوال‌های معتبر سینمایی سال۲۰۲۰ حضور نیافتند. این مسائل سبب شده بود که استودیوهای بزرگ کمتر از خود برای نمایش فیلمهای بزرگشان در جشنواره‌های امسال رغبت نشان دهند.
سال۲۰۲۰ برای سینما، سال بازنده‌ها بود. به‌نوشته گاردین، در ابتدای سال همه‌‌چیز به خوبی پیش می‌رفت و با برنده شدن فیلم «انگل» در اسکار، خیلی‌ها انتظار سال بسیار موفقی را برای سینمای جهان داشتند. به‌نظر می‌رسید ۲۰۲۰ با تولیدات سینمایی بزرگی نظیر بیست‌وپنجمین فیلم از سری فیلمهای جیمز باند با نام «زمانی برای مردن نیست» ساخته کری فوکوناگا، «سریع و خشمگین۹» به کارگردانی جاستین لین، «بیوه سیاه» ساخته کیت شورتلند و «داستان وست ساید» به کارگردانی استیون اسپیلبرگ، حتی سال موفق‌تری برای سینما نسبت به سال۲۰۱۹ باشد، اما پس از گذر ۱۲ماه همچنان ما در انتظار نمایش این فیلم‌ها هستیم و همچنان تاریخ اکران برای آنها در سالن‌های سینما اعلام نشده است.
موفقیت «تنت» در فضای کرونایی
استودیوها در سال‌جاری اکران فیلمهای بزرگ و مهم (بلک باستر) خود را به تعویق انداختند؛ چراکه سالن‌های سینما به‌دلیل شیوع ویروس کرونا یکباره تعطیل شده و تنها با کاهش مقطعی شیوع کرونا در دوره‌ای، با رعایت پروتکل‌ها و محدودیت‌های سختگیرانه بهداشتی بازگشایی شدند، اما به‌دلیل کاهش ظرفیت تماشاگرها به یک‌سوم، هیچ فیلم بزرگی در این مقطع در سینماها به‌نمایش درنیامد. در این مقطع، یکی از فیلمهای مهمی که به نمایش درآمد، فیلم «تنت» (اعتقاد) کریستوفر نولان بود که توانست با وجود اینکه در دوره شیوع ویروس کرونا و کاهش میزان تماشاگران در سالن‌های سینما به نمایش درآمده بود، به فروش نسبتا قابل توجه ۳۶۲میلیون دلاری در سراسر دنیا برسد.
دیزنی؛ بازنده بزرگ سال
۲۰۲۰ سالی است که سینما بازنده بزرگ آن و پلتفرم‌های نمایش اینترنتی فیلم، برنده اصلی آن بودند. در ابتدای ۲۰۲۰نگرانی اصلی در مورد تسلط دیزنی بر هالیوود بود و در پایان این سال، دیزنی با خسارت‌های چندین میلیارد دلاری مواجه شده و تعداد زیادی از کارمندان خود را اخراج کرده است. تنها نقطه امید دیزنی نیز اکنون «دیزنی+» شبکه اینترنتی کمپانی دیزنی است که در ماه مارس و پس از آغاز قرنطینه‌های خانگی راه‌اندازی شد. مهم‌ترین هدف این شبکه، جذب ۵۰میلیون عضو بود که درنهایت توانست از زمان راه‌اندازی در ماه مارس۲۰۲۰ تا به امروز ۷۳میلیون عضو جذب کند.
طرح‌هایی برای جبران عقب‌ماندگی هالیوود از نتفلیکس
هدف عمده هالیوود در سال‌جاری جبران عقب‌افتادگی خود از شبکه نتفلیکس بود؛ به همین منظور بسیاری از بازیگران بزرگ دنیای سینما، تولیدات خود را از سالن‌های نمایش فیلم به شبکه‌های اینترنتی سوق دادند. شبکه‌هایی نظیر شبکه اینترنتی «پیکاک» متعلق به کمپانی یونیورسال، «پارامونت+» و «اچ بی‌او مکس» متعلق به کمپانی وارنربروز، وظیفه پخش فیلم های کمپانی‌های مادر را به عهده گرفتند.
اچ بی او مکس توانست به موفقیت بزرگی در زمینه نمایش فیلم «تنت» دست پیدا کند. وارنر بروز همچنین قرار است فیلم
«زن شگفت انگیز» را به‌طور همزمان از
اچ بی‌او مکس نیز پخش کند. درپی افزایش شیوع ویروس کرونا و نامشخص بودن زمان پایان شیوع این ویروس، کمپانی وارنر بروز در ماه دسامبر۲۰۲۰ اعلام کرد که تمام ۱۷فیلمی که قرار است در سال۲۰۲۱ از طریق این کمپانی به بازار عرضه شود، به‌طور همزمان در اچ‌بی‌او مکس و سالن‌های سینما نمایش داده خواهند شد؛ ازجمله مهم‌ترین این فیلم‌ها می‌توان به «جوخه خودکشی»، «ماتریکس۴» و «دون» اشاره کرد.
حسن‌ها و معایب شیوه جدید نمایش فیلم‌ها
تصمیم کمپانی‌های بزرگ فیلمسازی به نمایش همزمان فیلم‌ها در شبکه‌های اینترنتی و سالن‌های سینما، خبر بدی برای سینماداران است که منحصرا درآمد خود را از دسترسی پیش از موعد به تولیدات بزرگ سینمایی کسب می‌کنند. در این میان، بیشتر تولیدات بزرگ سینمایی (بلک‌باسترها) که هنوز به‌طور دقیق تاریخ پخش آنها در بازار معلوم نیست و تاریخ اکرانشان بارها به تعویق افتاده، اصلی‌ترین بازنده‌ها هستند. از این فضای مبهم، برخی از فیلمهای کوچک‌تر، منتفع شده‌اند؛ از آن جمله می‌توان به فیلم «راکز» درباره نوجوانان لندنی و فیلم ترسناک «سنت مائود» اشاره کرد. عدم‌برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی فیلم به‌صورت فیزیکی و نمایش فیلمهای مهم این جشنواره‌ها در سالن‌های سینما البته بر تولیدات خرد‌تر دنیای سینما نیز تأثیر‌گذار بوده و ضررهای مالی برای این فیلم‌ها در پی آورده است. در چنین وضعیتی شاید آینده ترسناکی پیش روی سینما باشد و نسل کنونی شاهد نابودی سینمایی باشد که تا به امروز به دنیا معرفی شده بود.
پیشگویی آینده
البته آینده بهتری نیز نمی‌توان برای پلتفرم‌های اینترنتی نمایش فیلم ترسیم کرد؛ چراکه رقابت میان این شبکه‌های اینترنتی در نمایش بهترین فیلمهای سال نیز شدیدتر از قبل شده است. زمانی که زندگی در دنیا به حالت عادی بازگردد و سالن‌های سینما نیز مانند گذشته بازگشایی شوند، مردمی که به‌دلیل خانه‌نشینی طولانی طاقتشان را از دست داده‌اند، امکان دارد مانند سیل به سالن‌های سینما هجوم بیاورند که این مسئله می‌تواند بر درآمدزایی شبکه‌های آنلاین نمایش فیلم تأثیر بسیار منفی بگذارد. زمانی که سالن‌های سینما بازگشایی شوند، دیگر کمپانی‌های سازنده تولیدات بزرگ سینمایی نیازی به نمایش در شبکه‌های اینترنتی نخواهند داشت؛ چراکه به‌راحتی می‌توانند با نمایش فیلمهای خود در سالن‌های سینما حداقل یک‌میلیارد دلار در گیشه فروش کنند. البته وضعیت برای تولیدات کوچک‌تر سینمایی فرق خواهد کرد؛ چراکه این فیلم‌ها همچنان برای فروش در گیشه سینماها نیاز به تبلیغاتی خواهند داشت که آنها را در حد فیلم بزرگ‌ها نزد تماشاگران سینما جلوه دهد. در آینده و در زمان بازگشایی سالن‌های سینما، شبکه‌های نمایش اینترنتی فیلم تبدیل به فضای مناسبی برای نمایش فیلمهای کم‌طرفدار‌تر و شاید تولیدات فاقد ارزش سینمایی و هنری خواهند شد. درنهایت اما تصمیم‌گیری در این مورد با استودیوها یا پلتفرم‌های اینترنتی نمایش فیلم نخواهد بود و تماشاگران سینما خود میان سالن‌های نمایش فیلم یا شبکه‌های نمایش اینترنتی فیلم یکی را برخواهند گزید. روزی بالاخره شر کووید-۱۹ از سر مردم دنیا کم خواهد شد؛ این مسئله نباید باعث تغییرات و دگرگونی‌های زیادی در نحوه نمایش فیلم‌ها به‌صورت سنتی شود و سالن‌های سینما همچنان باید جایگاه قبلی خود را برای نمایش آثار سینمایی حفظ کنند.
جشنواره‌های سینمایی ترکیبی و متفاوت
نمایش فیلم‌ها به‌طور گسترده در جشنواره‌های سینمایی یکی از عوامل موفقیت اقتصادی فیلم‌ها محسوب می‌شود. بسیاری از تولیدات بزرگ سینمایی در ۲۰۲۰ به‌دلیل اینکه بارها اکرانشان به‌تعویق افتاده از موقعیتی که جشنواره‌های معتبر بین‌المللی سینمایی پیش پای فیلمهای بزرگ قرار می‌دهند، نصیبی نبرده‌اند؛ چراکه علاوه بر لغو برگزاری پاره‌ای از جشنواره‌ها ازجمله لغو جشنواره معتبر بین‌المللی فیلم کن، اغلب جشنواره‌های سینمایی در سال‌جاری به شیوه و فرمی جدید و به‌صورت ترکیبی و در قالب رویدادهای آنلاین و فیزیکی و با رعایت پروتکل‌های مربوط به ویروس کرونا، برگزار شدند که این مسئله باعث کمتر دیده شدن فیلم‌ها در سالن‌های سینما و کاهش کم‌سابقه فروش آنها در گیشه شد. جدای از مسئله اقتصادی، مسئله تداوم نمایش فیلمهای منتخب جشنواره‌های معتبر سینمایی که به‌دلیل شیوع کرونا لغو شده بودند، نیز مطرح بود. مدیران جشنواره کن، که به‌دلیل اوج‌گیری شیوع کرونا تصمیم به لغو آن گرفته بودند، فیلمهای برگزیده این جشنواره را با برچسب جشنواره ۲۰۲۰ کن در سایر جشنواره‌های سال ازجمله جشنواره ونیز نمایش دادند. اما جشنواره‌های سینمایی هم که در سال‌جاری مجالی برای برگزار شدن یافتند، کم‌فروغ‌تر از گذشته بودند و نسبت به قبل، فیلمهای کمتری به این جشنواره‌ها ارسال شد و اغلب سینماگران و کارگردانان خارجی که فیلم‌هایشان قرار بود نمایش داده شود یا مهمان این جشنواره‌ها بودند، به‌دلیل محدودیت در مسافرت از کشوری به کشور دیگر در دوره کرونا، در اغلب فستیوال‌های معتبر سینمایی سال۲۰۲۰ حضور نیافتند. این مسائل سبب شده بود که استودیوهای بزرگ کمتر از خود برای نمایش فیلمهای بزرگشان در جشنواره‌های امسال رغبت نشان دهند.