آدم‌هایی در همین حوالی هستند که دیده نمی شوند و ابتدایی‌ترین حقوق برای آنها آرزوست. افرادی که شناسنامه ندارند و به همین دلیل نمی توانند به مدرسه بروند، درس بخوانند و از خدمات بسیاری در کشورشان استفاده کنند. استان سیستان و بلوچستان یکی از این مناطق است که اهالی آن از نداشتن هویت در رنج هستند.
هیچ مرجع رسمی تعداد ساکنان بی شناسنامه استان سیستان و بلوچستان را عنوان نکرده و فقط ثبت احوال این استان در جوابیه‌ای پیرو انتشار یک گزارش در یکی از خبرگزاری‌های رسمی عنوان کرده است که از سال ۹۲ تاکنون ۳۰ هزار شناسنامه صادر کرده است.
اهالی سیستان و بلوچستان می‌گویند برای دریافت شناسنامه و تشکیل پرونده باید آزمایش‌های گران DNA بدهند، طی کردن پروسه اداری و رفتن به مرکز استان که بعضا فاصله آن با روستاها ۸۰۰ کیلومتر است از دیگر دردسرها خواهد بود. درواقع باید از هفت خوان رستم عبور کنند تا بتوانند شناسنامه بگیرند.
پدیده فروش شناسنامه در شمال سیستان و بلوچستان
معین الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی با اشاره به فروش شناسنامه در شمال استان سیستان و بلوچستان گفت: سناریوی شمال سیستان و بلوچستان با جنوب استان متفاوت است به این صورت که در شمال استان، ما پدیده ای به نام فروش شناسنامه داریم که باعث شده بسیاری از اتباع خارجی شناسنامه بخرند که مسلما ارائه اسناد سجلی به افراد خارجی، تبعات مخصوص خودش را دارد.
او افزود: جنوب استان شرایط متفاوتی دارد به این صورت که عده‌ای از این بی شناسنامه‌ها کسانی هستند که ریشه در آن طرف مرزها دارند و طبیعتا هیچ کس انتظار ندارد برای اتباع کشورهای بیگانه اسناد سجلی صادر کنیم اما بخش عمده متقاضیان دریافت شناسنامه هم کسانی هستند که اصالتا ایرانی الاصل هستند اما به دلیل مشکلات آموزشی، فقر آموزش و عدم اطلاع رسانی به موقع برای دریافت شناسنامه مراجعه نکردند.
سعیدی بیان کرد: همانطور که اشاره کردم مسائل مربوط به فروش شناسنامه به شمال استان یعنی زابل و زاهدان بازمی‌گردد که بنده نمی‌توانم درباره آن صحبت کنم اما در جنوب استان که حوزه انتخابیه بنده هست چنین پدیده‌ای وجود ندارد.
فقط در یک شهرستان ۴ هزار بی شناسنامه وجود دارد
این نماینده مجلس شورای اسلامی درمورد تعداد افراد بی‌شناسنامه در حوزه انتخابیه خود گفت: در یکی از ۵ شهرستان حوزه انتخابیه بنده، ۴ هزار پرونده از کسانی که دنبال دریافت شناسنامه هستند، وجود دارد که با یک نگاه کارشناسی، فنی و خارج از التهاب احساسی باید تدبیر کنیم تا این عزیزان درصورت اثبات شدن ایرانی الاصل بودن آنها، شناسنامه دریافت کنند.
وجود ۱۰۰ هزار بی شناسنامه در سیستان و بلوچستان را نه رد می‌کنم نه تایید
سعیدی در ادامه با اشاره به آمارهای غیررسمی از تعداد افراد بی‌شناسنامه در سیستان و بلوچستان بیان کرد: من نمی‌توانم چنین عددی را تایید یا تکذیب کنم اما می‌دانم بخش زیادی از این افراد ممکن است کسانی باشند که از طریق فروش شناسنامه اقدام کردند.
کسانی را می‌شناسم که ۱۵ سال تشکیل پرونده دادند اما هنوز شناسنامه ندارند
نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی با اشاره به دلیل اصلی بی‌شناسنامه ماندن مردم این منطقه گفت: بسیاری از این افراد به دلیل پروسه اداری موجود، سالیان سال است که شناسنامه دریافت نکردند برای مثال حتی افرادی را می‌شناسم که نزدیک به ۱۵ سال تشکیل پرونده دادند و مراجع محلی هم آن را تایید کردند اما کماکان مشمول گذر زمان واقع شدند و هنوز شناسنامه نگرفتند.
او افزود: مراجع استانی و ملی باید نسبت به این موضوع تدبیر ویژه کنند تا این مردم، مخصوصا آنهایی که ایرانی الاصل بودن آنها ثابت شده است، صاحب شناسنامه شوند.
مردم مدت‌هاست منتظر تست DNA هستند/دهگردشی ها باید مجددا فعال شوند
سعیدی با اشاره به اینکه بسیاری از مردم به دلیل گران بودن آزمایش DNA اقدام به دریافت شناسنامه نمی‌کنند، گفت: اولا آزمایش DNA بار حقوقی و اخلاقی دارد ثانیا برای مردم به ویژه روستانشینان مراجعه به مرکز استان و زاهدان بسیار بسیار سخت است لذا باید تلاش شود تا اتوریته (اقتدار) ثبت احوال بازگردد و روش‌هایی مانند دِهگردشی که قبلا بود، فعال شود.
او افزود: علاوه بر آن، اگر اصرار بر انجام تست DNA است، هرچند که مواد اولیه آن به دلیل تحریم‌ها وارد نمی‌شود و مردم مدت‌هاست معطل هستند، باید در شهرستان‌ها امکان گرفتن تست فراهم شود.
اگر روند اینگونه ادامه پیدا کند تا سالیان سال مردم بی شناسنامه می‌مانند
این نماینده مجلس شورای اسلامی با تاکید بر تسریع صدور شناسنامه برای مردم این منطقه بیان کرد: در سال‌های اخیر جهت صدور شناسنامه برای مردم سیستان و بلوچستان اقداماتی صورت گرفته است اما ما معتقدیم روند بسیار تدریجی است و اگر همین گونه ادامه داشته باشد این مردم تا سالیان سال از داشتن شناسنامه محروم خواهند بود لذا این روند باید تسریع پیدا کند که به نظر من شوراهای تامین استان می‌توانند بسیار تاثیرگذار باشند.
در حوزه تقنینی مشکلی وجود ندارد، بُعد نظارتی باید فعال شود
سعیدی با اشاره به نبود مشکل تقنینی در این خصوص گفت: درمورد صدور شناسنامه برای مردم این منطقه، مشکل تقنینی وجود ندارد بلکه بُعد نظارتی باید فعال شود.
او در ادامه به قانون صدور شناسنامه برای فرزندان مادران ایرانی اشاره کرد و افزود: این قانون مشکلی از ما را مرتفع نمی‌کند چون اکثر این مردم ایرانی الاصل هستند و اینگونه نیست که پدر خارجی داشته باشند آنها فقط بنابر دلایلی که عرض کردم موفق به دریافت شناسنامه نشدند.
بحث‌های احساسی درمورد این موضوع دامنه مشکل را بیشتر می‌کند
این نماینده مجلس شورای اسلامی در پایان اظهار کرد: بحث‌های احساسی دامنه‌های مشکل را بیشتر می‌کند به همین دلیل ما معتقدیم موضوع صدور شناسنامه برای مردم سیستان و بلوچستان باید در یک بستر کارشناسی، کار شود تا انشالله بتوانیم با مشارکت همه نهادهای درگیر این مشکل را حل کنیم.