در همین زمینه
مدیر گروه تحقیقات ویروس‌شناسی انستیتو پاستور با اشاره بر اینکه دانش ساخت واکسن در ایران قدیمی است، برآورد کرد: احتمالا پروسه تولید، تولید انبوه و ورود واکسن ایرانی بیماری کووید ۱۹ به بازار تا تابستان ۱۴۰۰ طول خواهد کشید.در روزهای اخیر همزمان با اعلام موفقیت ۹۰ درصدی واکسن شرکت فایزر، بعد از ۱۰ ماه نگرانی از همه‌گیری کرونا، امیدواری متخصصان به خلاصی بشر از کرونا بیشتر شده است. در ایران نیز تاکنون محققان ایرانی همپای سایر دانشمندان جهان موفقیتهایی برای دستیابی به واکسن کرونا کسب کرده و درتلاش هستند تا این مسیر را تا به انتها پیش ببرند.
اداره کل پژوهش و بررسی های خبری ایرنا همزمان با تعطیلی ۱۵ روزه تهران و ۱۵۰ شهر کشور اقدام به برگزاری وبیناری با حضور دکتر کیهان آزادمنش مدیر علمی شرکت دانش بنیان هوم ایمن زیست فناور و دکتر حسین وطن پور رئیس دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی در مورد وضعیت ساخت و تولید واکسن کرونا در جهان و ایران ، میزان توفیقات متخصصان ایرانی دراین زمینه و همچنین احتمال دسترسی به واکسن احتمالی کرونا با توجه به تحریم‌ها و شرایط اقتصادی بحث و گفت وگو شد.
دکتر کیهان آزادمنش مدیر علمی شرکت دانش بنیان هوم ایمن زیست فناور، که یکی از شرکتهای فعال در ساخت واکسن ایرانی است، در این میزگرد که به دلیل شرایط کنونی به صورت آنلاین برگزار شد، گفت: موضوع ناممکن بودن تولید واکسن کرونا در کشور که از سوی برخی افراد مطرح می شود کاملا مردود است زیرا دانش ساخت تولید واکسن در ایران کاملا قدیمی و بومی شده است.
تولید واکسن دانشی بومی در کشور
دکتر آزادمنش گفت: برخی افراد می گویند ممکن است ما دانش وا فناوری را داشته باشیم، اما احتمالا امکانات و تجهیزات دقیق مورد نیاز برای تولید این واکسن را در اختیار نداریم، درپاسخ به این افراد باید به سابقه ۶۰ تا ۷۰ ساله تولید واکسن در کشور در انستیتو پاستور و انستیتو رازی اشاره کرد و گفت: این دانشی دیرین در ایران است و حتی در ساخت موارد جدیدتر و آنتی بادی‌ها و HPV را هم تولید کرده‌ایم بنابراین تاکید می شود که از نظر دانش تولید واکسن در داخل مشکلی نداریم.
وی افزود: البته این که واکسن و دارویی تولید شود یا نه، علاوه بر دانش به عوامل دیگری هم بستگی داردکه یک موضوع آن اقتصاد ساخت دارو و واکسن است. یکی از ایرادات ما در این زمینه اقتصاد غیرشفاف است که باعث می‌شود بخش خصوصی نتواند برنامه‌ریزی کند چه میزان دارو را برای چه زمانی و با چه قیمتی تولید کند. در این خصوص هم مداخلات زیاد است و هم رقابت‌های خارجی و تیراژ تولیدات به ویژه در چین و هند قیمتها را پایین می‌آورد و رقابت را سخت می‌کند.
به گفته مدیر گروه تحقیقات ویروس‌شناسی انستیتو پاستور، اتفاقی که در موضوع کرونا افتاده، این است که به دلیل نیاز بالای جهان، اولا در کوتاه مدت هیچ مرکز تولید واکسنی نمی‌تواند برای همه دنیا واکسن تولید کند و ثانیا به دلایل سیاسی اقتصادی، الزامی‌هم وجود ندارد که واکسن را در اختیار ما بگذارند. در نتیجه تلاشی ملی شکل گرفته تا ما حتما واکسن را تولید کنیم و من شک ندارم که به آن می رسیم و اکنون هم در مسیر آن هستیم.
وی با مقایسه اقدامات انجام شده برای مقابله با کووید ۱۹ نسبت دیگر بیماری های مسری اظهار کرد: ما برای تب کریمه کنگو در سال تنها ۹۰۰ تست داشتیم و برای آنفلونزا، ۲۳ هزار تست در سال. اما ناگهان در اسفند ۹۸ از ظرفیت ۲۰۰ تست روزانه کرونا در کل کشور، به ۱۰ هزار مورد در روز رسیدیم. در شرایط کنونی به ۴۰ هزار تست روزانه رسیده‌ایم و شاید با تست‌های سریع به ۱۰۰ هزار تست در روز هم برسیم.
سه فاز ارزیابی بالینی واکسن‌ها
مدیر علمی شرکت دانش بنیان هوم ایمن زیست فناور، مراحل ارزیابی بالینی واکسن ها را این گونه تشریح کرد: فاز یک حداقل یک ماه طول می‌کشد و با ارزیابی های زمینه ای حداقل دو ماه می‌شود. بعد از به نتیجه رسیدن فاز یک باید به سازمان غذا و دارو گزارش داد تا مجوز ورود به مرحله دوم داده شود و به علاوه کمیته اخلاق و دیگر ساختارهای نظارتی هم باید آن را تایید کنند. ما بتازگی فاز یک را شروع کرده‌ایم و مرحله ۲ هم که آزمایش حیوانی واکسن است که دو تا سه ماه طول می‌کشد. منظور از فاز یک که وزیر بهداشت اشاره کردند، تولید آزمایشگاهی بود. دومی آزمایش حیوانی و سومی انسانی است. مرحله آزمایش انسانی هم ۴ فاز دارد که آخرین آنها ارزیابی واکسن بعد از ورود به بازار است.
آزادمنش ادامه داد: آقای دکتر قانعی تخمین زده بودند احتمالا محصول خود ما تابستان آینده وارد بازار می‌شود و من هم با این تخمین موافقم. حالا ممکن است اوایل یا اواخر تابستان آینده به این دستاورد برسیم. البته تا سازمان غذا و دارو از موفقیت یک فاز مطمئن نشود، نمی‌تواند اجازه ورود به مرحله بعدی را بدهد و بررسی آنها هم زمان‌بر است. ظاهرا برخی شرکت‌ها یکی دو ماه است که فایل‌های فاز حیوانی به اتمام رسانده و درخواست ورود به مرحله انسانی دارند. باتوجه به این تحولات تابستان آینده را زمان منطقی برای ورود واکسن ایرانی به بازار می‌دانم.
پیش از این نیز مصطفی قانعی دبیر کمیته علمی ستاد ملی مقابله کرونا ضمن تشریح جزییات روند صدور مجوز کارآزمایی بالینی واکسن ایرانی کرونا، گفته بود واکسیناسیون کرونا در مهر ماه سال ۱۴۰۰ انجام می شود.
به گفته او، بعضی شرکت های بین المللی مانند جانسون یا آسترازینکا با همکاری شرکت های هندی ها حدود ۱۰۰ میلیون دوز واکسن تولید کرده‌اند تا به محض دریافت مجوز، توزیع آنها در بازار را آغاز کنند. برخی شرکت های جهانی دیگر اما این کار را نکرده‌اند و نمی‌توانند بکنند. به نظر می‌رسد در خود آمریکا هم واکسناسیون کل مردم آنها که احتمالا از دی ماه شروع می‌شود، تا تابستان سال آینده به طول خواهد انجامید.
آزادمنش در خصوص بررسی گزینه خرید واکسن از شرکتهای خارجی گفت: من هم که دارم سعی می‌کنم واکسن بسازم، یک پزشکم و اگر ببینم از جای دیگری می‌توان واکسنی را ارزانتر و بهتر، به موقع و به میزان کافی خریداری کرد، توصیه می‌کنم آن واکسن را بخریم و الزامی نیست که حتما واکسن ساخت داخل استفاده شود. بلکه باید از هر راهی که می توانیم مشکل کشور را حل کنیم.
آیا می‌توانیم واکسن کرونا تولید کنیم؟
مدیر گروه تحقیقات ویروس‌شناسی انستیتو پاستور در پاسخ به این سوال که تاکنون در کشور واکسن آنفلونزا تولید نشده است، بنابراین آیا می‌توان واکسن کرونا را که جدید است ،به مرحله تولید رساند، گفت: برای تولید واکسن آنفلونزا، فناوری مورد استفاده مبتنی بر کشت در تخم مرغ Specific Pathogen Free) SPF) بود و فکر می‌کنم تولید این تخم مرغ در کشور بسیار محدود است و وارداتش هم خیلی مشکل بود و این موضوع در تولید واکسن آنفلونزا اخلال ایجاد کرد. اما درباره واکسن کرونا آن مشکل را نداریم. واکسنی که ما در حال تولید آن هستیم، مبتنی بر روش واکسن سرخک و مشابه آن است و پس از تولید می توانیم سالانه ۴۰ میلیون دوز تولید کنیم.
وی تاکید کرد: با وجود تمام مشکلات، من بیشترین نقطه قوتمان را در نیروی انسانی متعهد می‌بینم، یعنی کسانی که هم علم کافی دارند و نسبت به آن تعهد دارند . ممکن است ما از خودمان و برخی دیگر ناراضی باشیم. اما من بسیاری را می شناسم که خیلی پای کارند و اینها مایه امید ما هستند که در کارمان موفق خواهیم شد.