دکتر مهدی صمیمی اردستانی به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی، با اشاره به اینکه بر اساس مطالعات بین المللی خودکشی به طور قطع نشانه اختلال روانپزشکی است، افزود: این امکان وجود ندارد که فردی بدون اینکه بیماری داشته باشد خودکشی کند، این ادعا در هر دو صورت تشخیص یا عدم تشخیص بیماری قبل از اقدام به خودکشی صادق است.
وی خودکشی را اقدامی درونی دانست و ادامه داد: این تفکر به دنبال ظهور یک بحران شکل می‌گیرد و به خیال این افراد، خودکشی تنها راه مقابله با بحران است. در مقابل برخورد منطقی در زمان مواجهه با مشکلات و سعی در حل مسائل در شرایط نامطلوب از نشانه‌های فردی با سلامت روانی است که می‌تواند احساسات و عواطف خود را کنترل کند.
این متخصص اعصاب و روان در خصوص شخصیت افرادی که ممکن است این انتخاب را داشته باشند، افزود: در صورتی که شدت واکنش‌های احساسی و عاطفی افراد به دنبال استرس‌ها و هیجانات، بیش از شرایط معمول باشد و مهارت کافی برای مدیریت استرس در دسترس نباشد، ریسک اقدام به خودکشی افزایش می‌یابد. این عوامل در کنار اختلالات زمینه‌ای روانی بیان می‌شود. البته این یک نظریه عمومی است و در تمامی موارد قطعیت ندارد.
عوامل خطر اقدام به خودکشی در چه افرادی بیشتر دیده می‌شود؟
صمیمی اردستانی سابقه اقدام به خودکشی را از مهمترین عوامل خطر به خصوص در پی بحران ها دانست و گفت: اگر کسی را می‌شناسیم که در گذشته هم به دنبال یک استرس و اتفاق اقدام به خودکشی کرده باشد یا افکار خودکشی به سراغش آمده باشد احتمال دارد در یک بحران شدید دست به خودکشی بزند؛ به بیان دقیق‌تر، خطر خودکشی در فردی که در گذشته اقدام کرده، در مقابل فردی که فقط فکر آن را داشته و اقدامی نکرده، بیشتر است.
وی تصریح کرد: عامل دیگر وجود اختلالات روانپزشکی در گذشته یا حال فرد است؛ در زمان بروز بحران احتمال خودکشی در افرادی که سابقه بیماری روانپزشکی داشتند یا در حال حاضر به آن مبتلا هستند، نسبت به آنهایی که سابقه اختلال روانپزشکی ندارد، بیشتر است.
عضو هیئت علمی دانشگاه در ادامه به اهمیت توجه به سابقه خودکشی در خانواده افرادی که به اختلالات روانپزشکی و خلقی مبتلا بودند یا هستند اشاره کرد و ادامه داد: طبق پژوهش ها به طور تقریبی کسانی که به علت وجود بیماری زمینه‌ای دست به خودکشی می‌زنند، در مقایسه با کسانی که سابقه بیماری دارند ولی سابقه خودکشی ندارند، از لحاظ ژنتیکی متفاوت هستند؛ این بدان معنی است که خودکشی در خانواده گروه اول بیشتر از خانواده گروه دوم دیده شده است. به بیان دیگر نگرانی در خصوص فرد مراجعه کننده به روانپزشک با سابقه خودکشی در خانواده، در مقابل مراجعه کننده بدون سابقه ژنتیکی، بسیار بیشتر است.
صمیمی اردستانی عنوان کرد: به طور کلی این انتخاب در مواقع بحرانی در سنین نوجوانی، جوانی و پیری یعنی بالای ۶۵ سال، بیشتر از سنین دیگر مشاهده می‌شود. همچنین آمار خودکشی در افراد بیکار و افراد مصرف کننده مواد مخدر یا الکل نیز بیشتر است.
وی در ادامه تاکید کرد: عامل سن، بیکاری و اعتیاد عوامل مستقلی نیستند؛ به عنوان مثال فرد مصرف کننده مواد مخدر یا الکل، نسبت به سایر افراد بیشتر دچار اختلال روانپزشکی می‌شوند و همان مشکلی که آنها را به سمت مصرف مواد یا الکل سوق می‌دهد، ممکن است به سمت خودکشی نیز سوق دهد. اما اگر فردی دچار اختلالات روانی باشد، با اعتیاد هم درگیر باشد، با احتمال بیشتری نسبت به فردی که سابقه بیماری روانی دارد ولی سابقه مصرف مواد ندارد، اقدام به خودکشی می‌کند.
به این افکار دامن نزنیم!
این متخصص اعصاب و روان، بر لزوم توجه به اهمیت توسعه زیرساخت‌های فرهنگی و آموزشی در پیشگیری گسترده از خودکشی تاکید و اظهار کرد: افراد باید آموزش ببینند و بدانند ظهور افکار خودکشی ناشی از اختلالات روانی بوده و لازم است به پزشک مراجعه کنند.
وی ادامه داد: البته مراجعه کردن یا نکردن افراد به پزشک، به پیشینه ذهنی آنها و میزان فرهنگسازی در جوامع مرتبط است، اگر این مفهوم در جامعه شکل گیرد که خودکشی یک بیماری است، افراد به سمت مشاوره و درمان خواهند رفت، اما تعریف خودکشی به عنوان واکنشی در مقابل عدم تحمل بی عدالتی، بی کفایتی و شرایط بد روزگار و تبلیغ آن در جامعه، پیشگیری از این اقدام را دشوار می‌کند.
صمیمی اردستانی در این خصوص توضیح داد: به عنوان مثال در شبکه‌های اجتماعی متنی منتشر شده بود مبنی بر اینکه “افرادی که در این دنیا افسرده نمی‌شوند و راحت هستند، کمتر می فهمند؛ وقتی بیشتر بفهمی، کمتر تحمل می‌کنی و وقتی کمتر تحمل کنی، بیشتر خودکشی می‌کنی ” و متاسفانه برخی شخصیت‌های معروف دنیا که سابقه خودکشی داشتند اینجا مثال زده می‌شوند. نوجوانی که این متنها را می‌خواند تصور می‌کند چون فهمیده‌تر است پس خودکشی می‌کند. این تبلیغات در حالی منتشر می‌شوند که هیچ اشاره ای به سابقه بیماری این شخصیت‌های علمی و ادبی ندارند. در صورتی که وجود بیماری در این افراد ثابت شده و ابراز بیماری آنها، چیزی از ارزششان کم نمی‌کند. باید این مسئله در جامعه پرداخته و نباید از صحبت در مورد بیماری این افراد پرهیز شود.
وی اظهار کرد: همچنین رسانه ها باید به عواقب نحوه انتشار اخبار اینچنینی فکر کنند، به عنوان مثال نباید خودکشی یک دانشجو را به ناملایمات ربط دهند، از طرف دیگر اگر تمایلی به پرداختن به سابقه بیماری دانشجو ندارند، لزومی هم در انتشار این قبیل خبرها وجود ندارد.
اقداماتی که می‌تواند در شرایط بحرانی کمک کننده باشد
این عضو هیئت علمی دانشگاه، توسعه سازوکار های مشاوره‌ای را نیز در پیشگیری از اقدام افراد به خودکشی موثر خواند و گفت: مشاوره‌های تلفنی و مداخله متخصصین در مواقع بحرانی می‌تواند کمک کننده باشد. همچنین آموزش نیروهای پلیس و نیروهای اورژانس از دیگر اقدامات موثر است که نیاز به توسعه و توجه دارد؛ چراکه این افراد از جمله نیروهای در دسترس در شرایط بحرانی هستند.
این متخصص اعصاب و روان در ادامه با اشاره به نقش آموزش خانواده ها در این زمینه، عنوان کرد: خانواده ها باید توجه کنند عضوی از خانواده که سابقه ابتلا به بیماری شناخته شده روانپزشکی از جمله افسردگی و یا بیماری های خلقی را دارد یا در حال حاضر به آن مبتلا است، نیاز به مراقبت بیشتری دارد، این فرد در شرایط بحرانی و تنش زا نباید تنها بمانند.
صمیمی اردستانی، تصریح کرد: برخی اوقات خانواده ها از عباراتی همچون “فیلم بازی نکن” یا “فقط می خواهی جلب توجه کنی” در مقابله با فرد دارای افکار خودکشی، برخورد می‌کنند که اقدامی اشتباه است؛ حتی اگر فردی فقط حرفی از این انتخاب بزند، باید جدی گرفته و برای درمان او اقدام شود.
خودکشی اقدامی درونی است
این متخصص اعصاب و روان، خودکشی را اقدامی درونی خواند و گفت: فردی که این راه را انتخاب می کند، به طور قطع مشکل درونی دارد و باید به آن رسیدگی کرد.
وی ادامه داد: اگر افراد مبتلا به اختلالات روانی، درمان دارویی یا غیردارویی مناسب بگیرند، احتمال خودکشی کم می‌شود. حتی برخی داروها هستند که به طور اختصاصی افکار خودکشی را کنترل می‌کنند.
صمیمی اردستانی در خصوص انجام اقداماتی که می‌تواند در زمان بروز بحران توسط اطرافیان کمک کننده باشد، عنوان کرد: در صورت مشاهده فردی که قصد خودکشی دارد، بهتر است با مشاوران تلفنی یا اورژانس های روانپزشکی تماس گرفته شود؛ علاوه بر این برخی بیمارستان‌ها خدماتی در این زمینه ارائه می‌دهند. البته تماس با نیروهای پلیس و درخواست راهنمایی از آنها نیز کمک کننده خواهد بود.
وی در پایان توصیه کرد: این موضوع را باید جدی گرفت و درمان روانپزشکی و تاثیرات آن در زندگی افراد را تبلیغ کرد؛ چراکه درمان‌های دارویی و غیردارویی در این زمینه آسیب رسان نبوده و ارتقا دهنده زندگی افراد دچار اختلالات روانی است.
منبع: ایسنا
نظرات بسته شده است.