عصرایران؛ رضا غُبیشاوی – مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) تغییر کرد و با رفتن سیدضیاء هاشمی، محمدرضا نوروزپور جایگزین وی شد. او قبل از این در سمت‌های دبیر شورای اطلاع رسانی دولت و مدیریت پایگاه اطلاع رسانی دولت (پاد) فعالیت می کرد.
برهمین اساس می توان به این موارد اشاره کرد:
– ایرنا یکی از رسانه های مهم و اصلی کشور است. دو دیدگاه درباره ایرنا و رسانه های زیرمجموعه دولت وجود دارد.
نگاه نخست: ایرنا به عنوان دستگاه تبلیغاتی دولت. به این معنی که رسانه به دستگاه تبلیغاتی دولت تبدیل می شود. از استقلال حرفه ای، بی طرفی، انصاف و تعادل برخوردار نیست و مهم، صرفا تبلیغ مواضع دولت است. تاثیرگذاری و اعتماد مخاطب در این دیدگاه در اولویت قرار نمی گیرد.
دستگاه تبلیغاتی دولت، امتداد دیدگاه ها و نظرات مثبت و منفی دولت است. اگر دولت با طرف داخلی و خارجی، در ستیز باشد ایرنا هم خبرهای منفی خود را علیه آن متمرکز می کند و با نادیده گرفتن بخش های مثبت، بخش های منفی را برجسته می کند.
اگر دولت ودولتمردان به یک طرف داخلی و خارجی نگاه مثبت داشته باشند ارگان تبلیغاتی هم در پیروی از این رویه، پوشش خبری دوستانه ای در پیش می گیرد؛ نقاط مثبت را پررنگ می کند و نقاط منفی را نادیده می گیرد.
در این وضعیت، بزرگ‌نمایی و کوچک‌نمایی خبرها و تمرکز بر نقاط مثبت و منفی، ارتباطی به واقعیت ها ندارد بلکه تابعی از نظرات مثبت و منفی دولت و دولتمردان است.
رسانه ای که در قالب دستگاه تبلیغاتی فعالیت می کند به راحتی می توان مواضع آن را حدس زد. در برابر همه موضوعات موضع دارد. خبرها را به دور از بی طرفی (ولو نسبی) پوشش می دهد. خبرها و گزارش های آن به دور از واقعیت ها و براساس نظرات است. خبرها به شدت دارای موضع گیری هستند و بیشتر از خبر، نظر گزارش می دهد.
نگاه دوم: ایرنا به عنوان یک رسانه حرفه ای. در این دیدگاه، مجموعه اطلاع رسانی، نه در قالب دستگاه تبلیغاتی بلکه به عنوان یک رسانه حرفه ای فعالیت می کند. رسانه حرفه ای با وجود اینکه زیرمجموعه اداری دولت است؛ مدیر آن توسط دولت منصوب می شود و بودجه آن را دولت تامین می کند اما از استقلال حرفه ای، آزادی مسوولانه و بی طرفی حرفه ای برخوردار است.
در این وضعیت، معیار فعالیت رسانه، نه نظرات سیاسی دولت و دولتمردان بلکه شاخص ها، واقعیت های عینی و ویژگی های فعالیت حرفه ای رسانه ای است. پوشش خبرهای مختلف برپایه معیارهای حرفه ای روزنامه نگاری انجام می شود و نه نگاه مثبت و منفی دولت و دولتمردان.
در این قالب، مدیران رسانه، به سرعت تغییر نمی کنند. مدیران رسانه از میان افراد باسابقه و وجهه غالب فعالیت رسانه ای انتخاب می شوند. با تغییر دولت ها، مدیران و سردبیران و دبیران ارشد رسانه ها و جهت گیری ها و خطوط قرمز آن تغییر نمی کند.
در نگاه اول، رسانه تبلیغاتی، پیرو و دنباله رو دولت است و در نگاه دوم، عکس این وضعیت برقرار است. دولت و سیاستمداران، دنباله رو رسانه حرفه ای می شوند.
از نگاه نخست می توان به خبرگزاری های عربستان سعودی (واس)، امارات (وام)، ترکیه (آناتولی)، سوریه (سانا) و کره شمالی اشاره کرد.
از نگاه دوم هم می توان خبرگزاری های فرانسه، کره جنوبی و ژاپن را نام برد.
البته نگاه سومی نیز وجود دارد که اصولا معتقد است دولت نباید خبرگزاری یا رسانه داشته باشد چون از اساس با بی طرفی رسانه ای و فعالیت حرفه ای رسانه در تعارض است. مانند بریتانیا و آمریکا. هر بخش دولت، یک روابط عمومی دارد که خبرهای مربوط به خود را در وب سایت همین نهاد منتشر می کند.
– بزرگترین ضربه به یک رسانه، نگاه سیاسی – تبلیغاتی به آن و انتصاب مدیران سیاسی /تبلیغاتی در راس این مجموعه هاست که حاضرند استقلال، آزادی، اخلاق و فعالیت حرفه ای یک رسانه را به دلیل اهداف سیاسی و سیاست‌زده، قربانی کنند.
با نگاهی به سه دهه اخیر مشخص می شود سرعت تغییر مدیران در رسانه های زیرمجموعه دولت بسیار بالاست و این موضوع برای فعالیت حرفه ای یک آسیب بزرگ است. با تغییر دولت، قطعا تغییر مدیران و سردبیران ایرنا و رسانه زیرمجموعه آن یعنی روزنامه ایران در اولویت نخست قرار می گیرد. در دوره یک دولت هم تعداد این تغییرات زیاد است.
کافی است خبرها و جهت گیری های ایرنا و روزنامه ایران را در دوره های مختلف به ویژه دوره های ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی، محمود احمدی نژاد و حسن روحانی در ایرنا و روزنامه ایران بررسی کرد. گویی با تغییر هر دولت، در هر کدام از این رسانه ها انقلاب می شود. رسانه ای را تصور کنید که امروز یک جهت گیری دارد و فردا، جهت گیری صددرصد مخالف دارد.