کودکان یا نوجوانان معتاد بیشتر تحت تاثیر اعتیاد والدین یا نزدیکان خود به مصرف موادمخدر روی می‌آورند یا اینکه به‌دلیل کم‌توجهی، حضور نداشتن پدر و مادر یا وجود تنش‌های بسیار در خانواده روی به اعتیاد می‌آورند. معلمان و مربیان مدرسه از آموزش‌های لازم برای چگونگی برخورد با دانش‌آموزان و به‌خصوص دانش‌آموزان معتاد برخوردار نیستند. همچنین بخش قابل توجهی از معلمان تنها به‌دلیل نبود شغل به این کار روی می‌آورند.
از سوی دیگر نیز به‌دلیل پایین‌بودن میزان دریافتی معلمان امروزه شاهد معیوب شدن نظام آموزش‌وپرورش هستیم که این خود زنگ خطری برای آینده دانش‌آموزان و تعلیم و تربیت آنها به حساب می‌آید.به‌طور کلی در شرایط اقتصادی حاکم بر کشور که والدین برای تامین هزینه‌های جاری زندگی مجبور به انجام چند شیفت کار هستند، چگونه می‌توان انتظار داشت که برای فرزندان خود شرایط مناسبی را مهیا کنند یا اینکه زمان بیشتری را صرف تربیت یا آموزش فرزندان خود کنند که این مهم می‌تواند آزادی بدون نظارت نوجوانان را بیش از هر زمان دیگری فراهم کند. این مساله یکی از دلایل گرایش نوجوانان به مصرف مواد مخدر است، در بیشتر مواقع خانواده زمانی از اعتیاد فرزند خود مطلع می‌شود که دیگر نمی‌توان کار چندانی برای آن نوجوان انجام داد.
امروزه شاهد افزایش مصرف گل در میان دانش آموزان هستیم. هرچند برخی از والدین مصرف آن را اعتیادآور نمی‌دانند و حتی نوجوانان در خانواده به راحتی اقدام به مصرف این ماده مخدر خطرناک می‌کنند. به‌طور کلی مصرف بیش از اندازه هر چیزی اعتیادآور است و این طرز فکر اشتباه است، چراکه طبق آمار موجود امروزه بسیاری از افراد از طریق مصرف گل سمت مصرف مواد مخدر دیگر کشیده می‌شوند. آنچه مسلم است ترک دادن افرادی که معتاد می‌شوند، به این راحتی نیست، امروزه در جامعه به‌رغم وجود کمپ‌های ترک اعتیاد متعدد باز هم شاهد مصرف مجدد معتادان هستیم، چراکه بعد از ترک، فرد معتاد دوباره به همان خانواده یا اجتماع باز می‌گردد.
در این میان هیچ شرایطی تغییر نکرده است. به‌عنوان مثال چگونه می‌توان انتظار داشت که افراد تحت درمان قرار گرفته تب مالت با مصرف دوباره شیر آلوده به تب مالت مبتلا نشوند؟ مواد مخدر نیز به همین منوال است، زمانی که معتاد در کمپ‌ها ترک می‌کند ، اما دوباره به همان خانواده و اجتماع با شرایط قبلی باز می‌گردد. از این‌رو آمار معتادانی که به‌طور کامل از مصرف موادمخدر دست می‌کشند، تنها سه-چهاردرصد است و در مقابل بیشتر معتادان تنها طی شش ماه – یکسال پاک هستند. اگر بخواهیم اعتیاد را به‌طور کامل برطرف کنیم، باید دلایل آن را شناسایی و به رفع آن بپردازیم، به عبارت ساده‌تر عواملی که زمینه‌ساز گرایش افراد به مصرف موادمخدر است را به‌طور کامل شناسایی کنیم و برنامه‌ریزی‌های کارشناسی لازم را در این خصوص نیز انجام دهیم.
به‌عنوان مثال فرد ۱۵ ساله‌ای که اقدام به مصرف مواد مخدر می‌کند، تنها مدت کوتاهی نیست که گرایش به مصرف پیدا کرده است، بلکه او ۱۵ سال است که زمینه‌ها و دلایل مصرف مواد مخدر را دارد. بنابراین نمی‌توان تنها چند سال از زندگی او را مورد بررسی و تحقیق قرار داد.
* رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران
* منتشر شده در روزنامه آرمان ۲۵ مهر ۹۸
در همین زمینه