نشست خبری نمایش «نیمه تاریک ماه»، امروز (سه‌شنبه ۲۳ مهر) با حضور داود بنی‌اردلان (کارگردان)، نیکی مظفری، هانا کامکار، المیرا دهقان و سام کبودوند (بازیگران)، ندا سرمه (طراح لباس)، نیما محبی (مدیر تولید)، ایمان یزدی (دستیار کارگردان)، ندا سرمه (طراح لباس) و پریشاد مستوفی (طراح صحنه) در تالار وحدت برگزار شد.
این یک نمایش اقتباسی است
در ابتدای این نشست، داود بنی اردلان در مورد انتخاب متن این نمایش که اقتباس از فیلم «غریبه‌های تمام عیار» است، گفت: «البته به غیر از من، مرجان شیرمحمدی هم اقدام به بازنویسی متن کرده است. دلیل اصلی من برای انتخاب این متن نگاه جهان شمول آن است.»
او افزود: «اقتباس سالها است که در همه جای دنیا وجود دارد و موفق‌ترین کارها آثاری است که از متنی ادبی یا اثری هنری اقتباس شده است اما متاسفانه ما در اینجا خیلی دیر به این فکر افتاده‌ایم.»
بنی اردلان در مورد میزان انطباق متن فعلی این مایش با متن اصلی آن گفت: «از این متن به کرات در دنیا اقتباس شده است و در نمونه یونانی آن به دلیل اینکه به «ماه» یک نگاه اسطوره ای دارند، خرده داستان‌هایی را متناسب با فرهنگ‌شان اضافه کرده‌اند. ما هم ضمن اقتباسی نعل به نعل، سعی کردیم خیلی پیرنگ‌ها، کنش‌ها و خرده داستان‌ها را دستکاری نکنیم و گرچه با تغییر برخی پیرنگ‌ها و یا اضافه کردن برخی خرده داستان‌ها، با هدف همسان‌سازی برخی موارد با قوانین شرعی، به متن اصلی پایبند بودیم.»
او در مورد ایرانیزه شدن اثر گفت: «سعی نکردم که فضا را ایرانی کنم، چرا که در آن صورت نباید اصلا این کار را اجرا می‌کردم. ضمن اینکه دوره آداپتاسیون خیلی وقت است که به پایان رسیده است. در دوره‌ای ما این کار را می‌کردیم. در زمان ناصری و دوران کریم شیره‌ای آثار غربی وارد کشور و در اینجا ایرانیزه و آداپته می‌شوند و آثار مولیر هم به همین واسطه وارد کشور می‌شود و طبیب اجباری را برای اولین بار در دربار می‌بینیم.»
همراه بودن بازیگر، مهم‌ترین معیار من برای انتخاب است
کارگردان نمایش «نیمه تاریک ماه» ادامه داد: «در انتخاب و چیدمان بازیگر معیارهای مختلفی مد نظر که همراه بودن آنها با پروژه در اولویت ما است. جالب اینکه من سال گذشته یکبار این نمایش را با یک گروه متفاوت بازیگر از جمله امیرمهدی ژوله، امیرحسین رستمی، بانیپال شومون و … دور خوانی کردم که از نظر سنی با ترکیب بازیگران امسال بسیار متفاوت بودند و این تغییر به این دلیل است که من فکر می‌کنم متن این نمایش به رده سنی بازیگرانی که امسال انتخاب کرده‌ام، بیشتر نزدیک است.»
او افزود: «طبیعتا برای هر نقش چند گزینه رادر نظر داشتیم، اما به خوبی می‌دانید که این روزها به جز تئاترهای دانشجویی یا فیزیکال یا تجربی، هیچ تئاتر دیگری امکان تمرین چند ماهه را ندارد؛ بنابراین وقت آزاد، همراه بودن و قابلیت رسیدن به نقش با میزان تمرین کمی که در طول کمتر از یک ماه ونیم داشتیم، برایم اهمیت فراوان داشته است. طبیعتا می توانستیم سراغ دوستان دیگری از سینما، تلویزیون یا تئاتر رفت اما باید بر اساس این معیارها انتخاب می‌کردیم. البته ویژگی‌های کلامی و نمای بیرونی بازیگر هم از دیگر معیارهای ما بوده است. چیزی که من به ظاهر کاراکترها فکر می‌کنم تصویری است که از شخصیت‌ها در ذهن دارم همه اینها با هم ترکیب و تبدیل شده به این گروه که می‌بینید.»
بهزاد عمرانی، بازیگر توانایی است
داود بنی‌اردلان در مورد استفاده از بهزاد عمرانی خواننده گروه بمرانی به عنوان بازیگر گفت: «تا جایی که من او را می‌شناسم، می‌دانم که به عنوان موزیسین تجربه بسیار برای حضور روی صحنه داشته و این اولین تجربه حضور او در زمینه بازیگری تئاتر است.»
او افزود: «وقتی دوستان نابازیگر وارد عرصه تئاتر می شوند یک جماعتی به این انتخاب و حضور حمله می کنند که برای من خیلی قابل درک نیست. اساس هنر در این است که از دل واژه واژه سونربه معنی نیک مرد و نیک زن می آید. یعنی فضیلت باید داشته باشید و صاحب معرفت باشید تا هنرمند شوید. در آن صورت دیگر مهم نیست که درام می‌نوازی، روی صحنه‌ای یا در حال نجاری هستی. ما در این سالها واژه سونر را فراموش کرده و به ظاهر تحت الفظی آرت غربی چسبیده‌ایم. آرتیست صاحب تکنیک است و نه معرفت و فضیلت؛ این تکنیک آموختنی است و خیلی پیچیده نیست.»
این کارگردان گفت: «بهزاد از نظر فیزیکی به کار ما نزدیک بود و نسبت به انتخابش از طرف مخاطب عام و نه بازیگران و منتقدین تئاتر بازخورد منفی نگرفته‌ام. دوست دارم یک شب او را بر روی صحنه تئاتر ببینید تا متوجه شوید که چقدر توانا است. همه می توانند از طریق تحصیلات اکادمیک، آموزشگاه ها و یا به صورت تجربی روی صحنه حضور یابند اما مهم این است که چقدر ماندگار خواهند شد. اگر بازیگری به نقش نزدیک باشد و خوی خَلق و ذوق آفرینش داشته باشد، با فراگیری برخی تکنیک‌ها می‌تواند بر روی صحنه موفق باشد و ماندگار شود.»
شباهت گبه و تئاتر
در بخش دیگری از این نشست، هانا کامکار گفت: «به نظر من یکی از عوامل موفقیت برای یک بازیگر این است که صحنه و جو آن را بشناسد. واقعیت این است که اگر با تماشاگر و صحنه آشنا نباشد، ممکن نیست بتواند به تئاتر ورود کند. با این حساب باید گفت که بهزاد عمرانی اهلی صحنه تئاتر است چرا که آن را می‌شناسد و به جو آن آشناست.»
او در مورد نقش خودش در این نمایش هم گفت: «شخصیتی که برای من انتخاب شده از لحاظ ظاهری بسیار به من شبیه است. من هم سعی کرده‌ام که هم به سخنان کارگردان و متن توجه کنم و پا به پای همبازی‌هایم به نقش نزدیک شوم. تغییر ناگهانی هم بازیم برای من چالش‌برانگیز بود اما با اشرافی که کارگردان دارد امیدوارم که بتوانم از پس این کار بر بیایم. فکر می‌کنم نقش چالش برانگیزی هم دارم چرا که اولین باری است که نقشی را بازی می‌کنم که کاملا مبتنی بر بازیگری است و قرار نیست که بخوانم.»
المیرا دهقانی هم در بخشی از این نشست گفت: «من در پروژه دیگری سر ضبط هستم اما آنقدر مسئله روابط انسانی برایم مهم است که به هر شکل ممکن سعی کردم در این نمایش با این موضوع حضور داشته باشم. به نظر من در این دوران مهم نیست که یک بازیگر پرتلاش و همراه در چه مدیومی کار کند، اما این ویژگی که بتواند در راستای همدل شدن روح دیگر بازیگران کار مثبتی انجام دهد، بر هر ویژگی دیگری ارجحیت دارد.»
نیکی مظفری هم گفت: «رزومه کارگردان، دغدغه‌هایش و متنی که با نگاه روانشناختی به روابط انسانها پرداخته بود، مرا برای حضور در این نمایش متقاعد کرد. دیدن و خواندن این نمایش به ما کمک می‌کند که اگر در مقطعی در مورد همراه یا شریک زندگیمان دچار شک شدیم بتوانیم خودمان را کنترل کنیم و مدیریت کنیم. ریتم تند و مدت کوتاهی که این نمایش دارد هم برایم جذاب است و می‌تواند مخاطب را همراه خودش کند.»
در ادامه این نشست، ندا سرمه در مورد طراحی لباس این اثر گفت: «ما مدتی است که پس از سه سال تحقیق کمپین مد یا مصرف گرایی را آغاز کرده‌ایم. در این کمپین سعی کرده‌ایم تا تابوی پوشیدن لباس تکراری را بشکنیم. ما با کمک خانم ترکاشوند و کامکار، ابتدا از جشن حافظ و بعد کار آقای مدیری این حرکت را آغاز کردیم. در واقع ما لباس‌های بلااستفاده و مستعمل هنرمندان را با باز طراحی آنها را قابل استفاده کرده‌ایم. اینبار افتخار این را داریم که در یک نمایش خوب با یک گروه حرفه‌ای می‌توانیم این تجربه را داشته باشیم.»
پس از آن، سام کبودوند در مورد نقشی که در این نمایش دارد، گفت: «نمایش ما در مورد پیچیدگی روابط انسانی است و سعی کردیم این نمایش را با شرایط بومی جامعه مطابق کنیم. در تئاتر، کار رئالیستی کردن بسیار سخت‌تر از کار فرم است چرا که نیاز به تمرکز و باور دارد و باید باورپذیر هم بشود تا تماشاگر را با خود همراه کند. بیشتر از این نمی‌توانم در مورد نقشم توضیح دهم چرا که داستان لو می‌رود.»
در ادامه، بنی اردلان در مورد طراحی صحنه این نمایش گفت: «طراحی صحنه نزدیک به ایده اجرایی کارگردانی است و چیزی متفاوت از آنچه که در نمایش‌های دیگر وجود دارد نیست.»
او افزود: «ما در این نمایش سه وجه از انسانها را می‌بینیم. اول وجه اجتماعی انسانها است، وجه دوم لحظات دو نفره آنها است و وجه سوم، فضای تنهایی و خلوت آنها است که می‌بینیم چقدر متفاوت از دو وجه دیگر است. طراحی صحنه ما با این ایده همراه است و به نمایش کمک می‌کند.»
این کارگردان ادامه داد: «تکنولوژی در این نمایش حضور پررنگ و دانای کل است و همه این وجوه را می‌بینید و می‌داند. از همه کاراکترها جلوتر است. در واقع موبایل در این نمایش حضور پررنگی دارد.»
در بخش دیگری از این نشست، المیرا دهقانی در مورد نقشش گفت: «بازیگر نقش روبروی من سام کبودوند است و سعی کردیم که از هم حمایت کنیم و با هم همراهی کنیم. من تئاتر را به خاطر بداهه‌هایش دوست دارم.»
کبودوند هم گفت: «ما در کار دیگری با هم همکار هستیم و در آنجا دو دشمن هستیم اما در این نمایش، نقش یک زوج عاشق را بازی می‌کنیم. المیرا دهقانی بازیگر پذیرایی است و گارد ندارد و پارتنر بسیار خوبی است.»
دوره کارگردانان است، نه بازیگران
بنی اردلان در این بخش از نشست گفت: «حال که صحبت از بازیگران و تغییر اجباری ما شد باید بگویم که این روزها در تئاتر کار کردن خیلی دردناک شده است و توهم عجیبی به جماعت بازیگر داده شده که احساس می‌کنند خدایگانی هستند که اگر نباشند هیچ اتفاقاتی شکل نخواهد گرفت، در حالی که در کل جهان، دوره دوره کارگردان‌ها است.»
او افزود: «در دوره‌ای که تولید یک تئاتر بدون احتساب دستمزد بازیگران کمتر از دویست میلیون تومان امکان پذیر نیست، و به رغم اینکه رواج تئاتر به کم شدن خشونت و رشد جامعه کمک می کند، دولت به یک باج گیر اعظم تبدیل شده است و اول می‌پرسد چقدر پول داری که به ما بدهی به جای اینکه کمکی برای اهالی تئاتر باشد.»
این کارگردان جوان افزود: «شاید بخشی از این وضعیت به این دلیل باشد که رسانه‌ها نسبت به دولت سر شده‌اند و هرگز نمی‌پرسند که دولت در سی چهل سال گذشته چند سالن تئاتر ساخته و در حالی که هرترم هزار و اندی دانشجو جذب این رشته می‌شوند اما معلوم نیست کجا باید کار کنند و تئاتر از کجا باید ارتزاق کند. آیا جماعت تئاتری آدم نیستند؟
او ادامه داد: «در حالی که در همان ابتدای کار از هر بلیطی که فروخته می‌شود در مجموع سهم سالن، ارزش افزوده و سایت فروشنده بلیط ۴۵ درصد درآمد تئاتر از دست می‌رود و به واسطه تورم فزاینده قشر تئاتررو کم و کم و کمتر شده است؛ ما نمی‌توانیم بلیط تئاتر را زیر پنجاه تا شصت هزار تومان قیمت گذاری کنیم و فکر کنیم که هزینه هایمان تامین می‌شود.»
در این شرایط تئاترهای ما فست فودی شده است
بنی اردلان افزود: «به قول منتقدین تئاترهای ما فست فودی شده است گرچه ما هم بلدیم چهار ماه وقت بگذاریم و روزی هشت ساعت تمرین کنیم اما دیگر هیچ گروهی از نظر مالی چنین امکانی را ندارد و بازیگران تئاتر هم با آن شرایط نمی‌توانند امورات زندگی خود را بچرخانند.»
او افزود: «گرچه به خوبی می‌دانم که دستمزد دو بازیکن مطرح فوتبال به اندازه کل بودجه تئاتر کشور است. چرا انجمن نمایشی برای برخی از کارها بودجه دارد و برای برخی دیگر نه! در این شرایط تئاتر ها به آثاری با حضور دو تا سه کاراکتر تقلیل پیدا کرده و همان ها هم ممکن است که دیگر توان اجرا نداشته باشند.»
بودجه کم تئاتر باید با ضوابط مشخص تقسیم شود
داوود بنی اردلان در انتقادی تند نسبت به وضعیت بودجه‌ای و اقتصادی تئاتر گفت: «نبودن بودجه بهانه واهی است همین الان چرا که در کنار ما کاری حضور دارد که در حالی که ما در پلاتو تمرین می‌کنیم، چهار ماه سالن برای تمرین دارد و یک ماه بعد هم اجرا می‌رود. بنابراین برای برخی بودجه وجود دارد. من انتقادی نسبت به اینکه چرا به دیگران بودجه می‌دهند ندارم اما معتقدم که باید ضوابط مشخصی بر آن حاکم باشد و اصولا چرا شورای ارزشیابی سالها است که تنها به یک اسم بدل شده است.»
او در بخش دیگری از سخنانش گفت «در حال حاضر بدون توجه به کیفیت کارها، ۱۴۲ تئاتر هر شب در تهران به روی صحنه می‌رود در صورتی که این آمار برای یک کلانشهر همچون تهران کم است و کیفیت هم فراموش شده است. من معتقدم تئاتر آزاد یا اندیشمند و حتی تئاتری که نزدیک به سیرک است باید وجود داشته باشند چون مخاطب دارند اما باید امکانات بیشتری داشته باشند در حالی که در شهرستانها تئاتر تعطیل شده است.»
این کارگردان در پایان گفت: «من می‌خواستم از رفتار بازیگران انتقاد کنم اما باید بگویم که انتقاد از جاهای بزرگتر و بالاتر است که بازیگران را هم در وضعیتی قرار داده که برای امرار معاش باید به فکر چاره باشند و شاید همین باعث شود تا پیشنهاد بهتری در سینما و تلویزیون، آنها را از صحنه تئاتر دور کند و یا به خارج از کشور بروند.»
نمایش «نیمه تاریک ماه» حاصل تلاش هفت نفر از بازیگران قدیمی تئاتر به کارگردانی داود بنی اردلان است که از چهارشنبه ۲۴ مهر در تالار وحدت روی صحنه می‌رود.
۵۷۲۴۵