شرطبندی در فوتبال ایران و جهانوقتی قمار اسکناسها مسیر توپ را تغییر میدهد
شرطبندی در بسیاری از کشورهای جهان یک پدیده سرگرمیمحور است. اما گستردگی بازار و عمق نفوذ آن شاید باعث شود ارقام عجیبی در خارج از مستطیل سبز جابهجا شود که نتایج بازیها را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
شرطبندی یک بازار بزرگ است. وقتی منچستریونایتد مقابل سویا از لیگ قهرمانان اروپا حذف شد، سایتهای شرطبندی فقط از شهر منچستر بیش از پنج میلیون یورو درآمدزایی کردند. همه آنهایی که یقین داشتند سویا در اولدترافورد میبازد، ارقام سنگینی را بر روی صعود منچستریونایتد قمار کردند و در نهایت بازنده نام گرفتند. در یک مورد عجیبتر، وقتی پاریسن ژرمن در فصل جاری لیگ یک فرانسه پس از چهارده هفته مقابل بوردو به تساوی رسید، زمزمه دخالت سایتهای شرطبندی در ترکیب تیم فرانسوی مطرح شد. برای شاگردان توخل، شکست بوردو کار دشواری نبود. چند هفته بعد، پاریسن ژرمن در کمال تعجب از تیم قعرنشین گنگام باخت و از جام اتحادیه حذف شد. برای اولین بار در پنج سال گذشته، آنها از قهرمانی در این مسابقات منع شدند. پاریسیها فقط چند روز زمان نیاز داشتند تا با ترکیبی مشابه با همان بازیکنانی که بازنده بودند، این بار در لیگ یک فرانسه و با ۹ گل گنگام را تحقیر کنند. شاید چشمپوشی از قهرمانی در جام اتحادیه، پاداش خوبی را برای آنها تدارک دیده بود، البته از سوی سایتهای شرطبندی.
حدس و گمان بسیاری درباره بازیهای عجیب هر ساله در لیگهای فوتبال جهان وجود دارد. برخی معتقدند این نتایج چندان هم غیرقابل پیشبینی نیست اما وقتی کار به ضرایب قمار میرسد، احتمال باختهای اجباری بیشتر میشود. اوضاع در فوتبال ایران هم مشابه است. در ایران شمار سایتهایی که امکان شرط بندی آنلاین در حوزههای مختلف، مثل انواع مسابقات ورزشی و بازی را فراهم کردهاند؛ حدودا به ۳۶۵ دامنه میرسد و طبق شنیدهها گردش مالی هرکدام از سایتها در شبانه روز کمتر از یک میلیارد تومان نیست. پیشبینیهای ورزشی تنها قابلیت این سایتها نیست و اگر به سریال «تاج و تخت» هم علاقهمند هستید، میتوانید بر روی شخصیتهایی که در هر قسمت کشته خواهند شد، قمار کنید.
پیشبینی، تنها روی سایتهای شرطبندی نیست و پولشویی، بخش مهمی از روند کاری آنها محسوب میشود. سارقانی که اطلاعات کارت بانکی یا اطلاعات حساب قربانیان را دارند، به جای آنکه مستقیما پول را از حساب آنها به حساب خود انتقال دهند، ابتدا پول دزدی را به حساب سایتهای شرط بندی انتقال میدهند. گویی که صاحب اصلی حساب، پول خود را به حساب سایت پیش بینی انتقال داده و برای بازی سهم خریده است. سپس سارق سایبری پس از یک روز یا مدت زمانی کوتاه، پول دزدی را از سایت قمار که در آن حساب کاربری دارد خارج و به حساب خود منتقل میکند. برخلاف کشورهای خارجی، دسترسی به اطلاعات بانکی کاربران ایرانی چندان دشوار نیست. مخصوصا اگر آدرس درگاههای بانکی جعلی یا همان صفحات فیشینگ تقلبی با عناوین مختلف در گروههای پربازدید تلگرامی منتشر شود. مسیری که دسترسی به اطلاعات حساب بانکی افراد را آسانتر میکند.
براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شرطبندی هیچ جایگاهی در اقتصاد کشور ندارد. پس سایتهای شرطبندی در ایران چگونه فعالیت میکنند؟ ترفندی که سایتهای شرط بندی به کار میگیرند، واسطه قرار دادن شرکتهای دیگر یا درخواست درگاه به نام آیپی شرکت واسطه است. برای کسانی که اینماد دارند و با آن درگاه الکترونیک بانکی دریافت کردهاند، این امکان وجود دارد که سایت را غیرفعال نگه دارند، دامنه و درگاه الکترونیک بانکی را در اختیار سایتهای شرط بندی قرار دهند. سایتهای شرط بندی هم با در اختیار داشتن دامنه و درگاه واسط، پرداخت را مستقیم با بانک انجام میدهند.
پیش از آغاز لیگ هفدهم، یکی از بازیکنان لیگ برتری به دلیل تبلیغ سایتهای شرطبندی توسط همسرش محروم شد. اما ریشه شرطبندی در میان افراد داخل زمین، فقط محدود به ایران است؟ در سال ۲۰۰۶ مکالمات تلفنی لوچانو موجی، مدیر وقت یوونتوس با داوران و روسای سایر تیمها شنود شد و اتهام ثابتشده شرطبندی تیمهای یوونتوس، میلان و لاتزیو را درگیر کرد. اتفاقاتی که آن روزها میافتاد برای هیچکدام از مردم ایتالیا و عاشقان فوتبال این کشور باورکردنی نبود اما شرطبندی درنهایت فاجعهای به نام کالچو چولی را رقم زد و هر فرد حقیقی و حقوقی که درگیر این پرونده کثیف بود با محرومیت مواجه شد. در دهه ۹۰، برنارد تاپی در المپیک مارسی به خرید داورها و تبانی محکوم شد. اتهام به او آنقدر سنگین بود که تنها قهرمانی مارسی در لیگ قهرمانان اروپا، پس از بیست سال هنوز هم مشکوک است.
در سال ۲۰۱۳، پلیس اروپا مدعی شد نتیجهی بیشتر از ۳۸۰ بازی در کشورهای اروپایی حاصل تبانی و زد و بندهایی بوده که توسط یک باند بینالمللی فعال در مراکز و موسسههای شرطبندی ساماندهی شده است. ماموران پلیس به مدارکی دست پیدا کرده بودند که نشان میداد خلافکاران آسیایی در دستکاری نتیجهی بازیهای فوتبال در اروپا نقش محوری داشتهاند. یک کارتل شرط بندی که دفتر مرکزیاش در سنگاپور قرار داشت، با بسیاری از کشورهای اروپایی در ارتباط بود و به تنهایی تاثیر شگرفی در نتایج بازیهای مختلف داشت. ریشه این کارتل، به گروهی در ایتالیا میرسید.
«آنته زاپینا» مشهور به «سلطان قمار» بنا بر اعتراف خود، پس از جام جهانی آلمان مبالغ هنگفتی از تبانی در بازیهای فوتبال به جیب زده است. او در سال ۲۰۰۵ نیز در پروندهی رسوایی داوری در آلمان، متهم شناخته شده بود. زاپینا که ساکن برلین است، پیشتر هم در ماجرای رسوایی داوران در سال ۲۰۰۵ به دو سال و یازده ماه حبس محکوم شده بود. البته تنها چند ماه را در زندان گذراند. در آن زمان روبرت هویتسر، داور بوندسلیگا، در دادگاه اعتراف کرد که در برابر دریافت پول، نتیجهی برخی از بازیهای لیگ آلمان را تغییر داده است. در فوتبال آلمان، قضیه پیچیدهتر هم بود. «رنه اشنیتسلر» یکی از مهاجمان آیندهدار فوتبال آلمان بود که در سنپائولی بازی میکرد. او در سال ۲۰۰۸ حدود صد هزار یورو دریافت کرده تا در نتیجهی پنج دیدار تیمش را تغییر دهد.
پروندههای بسیار زیادی وجود دارند که در شرایط مشابه، منتشر نشدهاند. بنگاههای شرطبندی بخش مهمی از اقتصاد فوتبال هستند. بسیاری از آنان اگر حامی مالی اصلی باشگاههای فوتبال باشند، با لیگ باشگاهها در ارتباط هستند تا درآمدزایی بیشتری را فراهم کنند. نقش سایتهای شرطبندی در فوتبال غیرقابل کتمان است اما چیزی که اهمیت دارد، رعایت حد و مرز این بنگاهها در اتفاقهای فوتبالی است. مسئلهای که به نظر نمیرسد مورد تایید باشگاهها و سایتهای شرطبندی باشد. وقتی میتوان درآمدزایی بیشتری داشت، چرا نتایج برخی بازیها تغییر نکند؟