امروز شنبه (۴ اردیبهشت) فیلمی از تدریس ادبیات در صداوسیما منتشر شد که در جریان این تدریس، دبیر مربوطه در جمله ای عجیب و توهین آمیز در خصوص شاعر بزرگ و پرآوازه‌ی آذربایجانی، ملا محمد فضولی گفت که «این شاعر(فضولی) بیخود این اسم را انتخاب نکرده بلکه او فضول اشعار صائب است و هر شعری را که صائب سروده، این شاعر به ترکی نوشته است»
انتشار این فیلم در فضای مجازی، اهالی شعر و ادب ترکی را آزرده خاطر کرده و اعتراضات زیادی به نحوه‌ی انتخاب دبیرانی که در «مدرسه تلویزیونی ایران» تدریس می‌کنند، به وجود آمده است.
در همین راستا برای مشخص شدن موضوع و همچنین شناخت بیشتر این شاعر بلند آوازه به سراغ دانشیار دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز رفتیم.
دکتر ابراهیم اقبالی اظهار می‌کند: ملا محمد فضولی شاعر قرن دهم و صائب تبریزی، شاعر قرن یازدهم است و این طبیعی است که صائب از اشعار فضولی تاثیر گرفته‌است.
او با بیان اینکه صائب تربیت‌یافته‌ی مکتب فضولی است، ادامه می‌دهد: صائب در اشعار خود از ۱۸ غزل ترکی فضولی استفاده کرده‌است و در واقع این اشتباهی که صورت‌گرفته، به این معنی است که ما بگوییم حافظ از اشعار شهریار تاثیر گرفته‌است درحالی‌که کاملاً واضح و مبرهن است که اینطور نیست.
او خاطرنشان می‌کند: صائب تقریباً ۳۷ سال بعد از فوت فضولی متولد شده است و این یک موضوع تاریخی است و چیزی نیست که به صورت شخصی تحلیل کرد.
این استاد دانشگاه تبریز تاکید می‌کند: این موضوع مطرح‌شده از پایه و اساس غلط است، چرا که در علم منطق بحثی است که اگر ماده فاسد باشد، هر نتیجه‌گیری از این ماده نیز فاسد خواهد بود، لذا اگر هدف این دبیر ادبیات حتی تمسخر هم نباشد، بازهم غلط و اشتباه است.
او به موضوع پایان‌نامه یکی از اساتید دانشگاه شهید بهشتی نیز اشاره کرده و می‌افزاید: یکی همکاران بنده بنام خانم دکتر مریم مشرف که اکنون در دانشگاه شهید بهشتی تهران استاد هستند، موضوع پایان‌نامه خود را در رابطه با فضولی انتخاب کرده بود و در آن پایان‌نامه ذکر کرده بود که فضولی آغازگر سبک هندی است و صائب تبریزی متأثر از فضولی است.
او در خصوص نبوغ و قدرت ملا محمد فضولی در شعر سرایی نیز می‌گوید: فضولی از جمله شاعران بی‌نظیر و بی بدیلی بود که صاحب لقب ذو السنه (یعنی صاحب سه زبان) بود که سه دیوان به زبان های ترکی، عربی و فارسی دارد و قدرت تخیل بسیار قوی و تسلط بسیاری بر روی واژه‌ها داشت که ما به این قبیل شعرا، جریان‌ساز می‌گوییم.
اقبالی متذکر می‌شود: نبوغ فضولی به اندازه‌ای بود که شاعری مانند صائب تبریزی تحت تأثیر اشعار او قرار گرفته است و می‌توان گفت که صائب تبریزی اولین شاگرد برجسته‌ی مکتب فضولی است.
او در تشریح آثار نثر فضولی نیز بیان می‌کند: هر شاعری توانایی سرودن همزمان نظم و نثر را ندارد؛ به‌عنوان مثال استاد شهریار نظم بسیار قوی داشت ولی در نثر اینطور نبود؛ لذا فضولی هم در نثر و هم در نظم در اوج قرار داشت و کتابی مانند «مطلع الاعتقاد» را نوشته بود همچنین این شاعر بزرگ در راه مکتب تشیع نیز خدمات ارزنده‌ای ارائه کرده‌است و کتاب «حدیقه السعدا» را نوشته‌است.
او ادامه می‌دهد: فضولی در کتاب «حدیقه السعدا» جریان شهادت حضرت سیدالشهدا(ع) و تمامی حوادث واقعه عاشورا را به زیبایی بیان کرده‌است.
این استاد ادبیات دانشگاه تبریز در رابطه با شاگردان فضولی نیز بیان می‌کند: ممکن است شعرای دیگر به‌صورت مستقیم حضور و اشعار فضولی را درک نکرده باشند اما به‌صورت غیرمستقیم تحت تأثیر اشعار او قرار گرفته‌اند؛ مثلاً استاد شهریار در یک بیت بسیار زیبا در وصف فضولی گفته است که «ترکی فارسی عربی ده نه فضائل واریمیش/ که فضولی کیمی بیر شاعر فاضل دوغولوب» و لذا وقتی‌که شاعری به بزرگی شهریار این بیت شعر را در وصف فضولی می‌سراید، قطعا تحت تاثیر اشعار او قرار گرفته‌است.
اقبالی در پایان سخنان خود فضولی را انتقال‌دهنده‌ی آثار نظامی به ترکی می‌نامد و می‌گوید: هیچ شاعری این قدرت را نداشت که پایاپای شاعر قدرتمندی مانند نظامی حرکت کند چرا که نظامی شاعر بزرگی در سبک داستان‌نویسی و رمان‌نویسی بود و هیچ شاعری مانند فضولی این قدرت را نداشت که اشعار نظامی را به‌صورت ترکی و منظوم دربیاورد و فضولی به قدری قدرتمند بود که گاهی ابتکار به خرج داده و قالب شعری مانند لیلی و مجنون را که قصیده بود، با آوردن اشعار عربی و ترکی عوض می‌کرد.
حکیم ملا محمد فضولی، شاعر و اندیشمند متفکر و شاعر سه زبانه‌ای است که تأثیر عمیقی در تاریخ ادبیات ترکی و عربی و فارسی بر جای نهاده است و گفته شده که در سال ۹۱۰ هجری در خانواده‌ای شیعی مذهب و آذربایجانی، در جوار مرقد حضرت سید الشّهدا(ع)، در کربلا به دنیا آمده است و او را «بزرگترین شاعر ترکی آذربایجانی در سدهٔ دهم هجری قمری» نیز می‌دانند.
فضولی شاعری اندیشمند است و در شعر ترکی ید طولایی دارد که در مقدمه‌ی دیوان ترکی خود می‌گوید: «شعر عاری از علم همچون دیواری بی‌بنیان باشد و دیوار بی‌بنیان را سرانجام اعتبار نشاید».
دیوان فضولی با یک دیباچه‌ی منثور آغاز می‌شود. سپس دو تحمیدیه و ۹ نعت می‌آید که آن‌ها را می‌توان از زیباترین آثار فضولی برشمرد.
در دیوان ترکی فضولی این قلم ترتیب داده است که پس از قصائد (۴۸ قصیده) بخش غزلیات می‌آید که شامل ۴۱۰ غزل بسیار زیبای عرفانی و فلسفی است و اغلب آن‌ها ۷ بیت است و به ندرت به غزل‌های ۶ و ۸ بیتی بر می‌خوریم و پس از غزل‌ها، ۳۳ قطعه، ۱ ترکیب بند، ساقی‌نامه، مثنوی، ۱ مسبّع، ۱ مسدّس، ۱ ملمع، ۱۳ دوبیتی و ۱۰۵ رباعی در دیوانش آمده است.
بدون شک شعر و ادب کهن این مرز و بوم باید به داشتن چنین شاعری بزرگ و نابغه بر خود ببالد و رسانه ملی نیز علاوه بر اینکه باید در انتخاب دبیرانی که برای تدریس در مدرسه‌ی تلویزیونی ایران، میهمان خانه های دانش آموزان می‌شوند، دقت کند، بلکه در راستای معرفی شاعران بزرگی مانند ملا محمد فضولی به دانش آموزان قدم های بزرگی بردارد.