برخی گزارش‌های مردمی از جعل و خریدوفروش جواب تست کرونا از سوی برخی آزمایشگاه‌ها حکایت دارد. به نظر می‌رسد آشفته بازار کرونا، آب را برای ماهی‌گیری برخی سودجویان گل‌آلود کرده است.
همه‌گیری کووید-۱۹ علاوه بر شرایط بحرانی که در کشور ایجاد کرده باعث شده برخی از این شرایط برای سودجویی استفاده کنند. چندی پیش پلیس فتا از دستگیری افرادی خبر داد که اقدام به فروش واکسن و دارو تقلبی کرونا در فضای مجازی می‌کردند.
گویا چند روز پیش شهروندی با پلیس فتا تماس گرفته و گفته داروهای پدرش را از طریق فضای مجازی و از فردی ناشناس تهیه کرده است. وی همچنین سه واکسن کرونا را هر یک به قیمت ۱۷ میلیون تومان از همین فروشنده خریداری می‌کند اما در مراجعه به بیمارستان به وی گفته می‌شود که داروها و واکسن تقلبی است.
اما به تازگی گزارش‌های از طریق مردم در فضای مجازی منتشر می‌شود که براساس آن برخی از آزمایشگاه‌ها اقدام به خریدوفروش جواب تست کرونا می‌کنند. به این معنی که براساس نیاز مراجعه کننده، تست مثبت یا تست منفی کرونا به او تحویل می‌دهند.
یکی از شهروندان درباره مشاهداتش در یک آزمایشگاه نوشت: امروز رفتم بیمارستان آزمایش بدم، دو نفری که نمونه می‌گرفتند باهم صحبت می‌کردند که فلانی رو میشناسی تو فلان آزمایشگاه. گفته اگر جواب آزمایش کرونا چه مثبت چه منفی می خوای بگو برات جور می‌کنم. جواب مثبت ۲ میلیون و منفی، یک میلیون. بعد همکارش کاربردهاشو پرسید، گفت: جواب مثبت برای مرخصی گرفتن و موندن تو خونه و منفی برای ارائه به خارج از کشور.
البته این کاربر تنها شاهد این ماجرا نیست. زیرا فرد دیگری در توئیتی نوشت: «جمعه پرواز دارم که برگردم. زنگ زدم برای تست کرونا، دختره گفت قیمت تست عادی فلان مقدار و قیمت تست با جواب منفی فلان مقدار. فکر کن چقدر باید کثیف باشی که جواب آزمایش به این مهمی را تقلب کنی و جون آدم را به خطر بندازی.»
البته این فرد در جواب کسی که از وی پرسیده اسم آزمایشگاه را بگوید نوشت، اسمش را نمی‌داند و اما جزو آزمایشگاه‌هایی است که به منزل می‌آیند و تست می‌گیرند. فرد دیگری در پاسخ این توئیت نوشت قیمت تست منفی ۲ تا ۵ میلیون تومان است.
در این میان فرد دیگری از مشاهده‌های خود نوشت: از آنجا که برخی از شرکت‌ها و کارخانه‌های بزرگ در صورت ابتلا به کرونا مرخصی با حقوق می‌دهند، برخی کارکنان با خرید تست آزمایش مثبت از این امکان استفاده می‌کنند.
اما گویا تعداد کسانی که این پیشنهاد به آنها داده شده بیشتر است زیرا فرد دیگری در توئیتی نوشته، دوستش برای انجام سفر، تست کرونا می‌دهد و از آزمایشگاه به او می‌گویند تست شما مثبت است اما اگر می‌خواهید سفرتان لغو نشود هزینه دارد. فرد دیگری هم نوشته، دوستش با جعل برگه آزمایش به راحتی به ترکیه سفر کرده است.
گزارشی نداشتیم اما این پدیده را رد نمی‌کنیم
دکتر شعبان علیزاده رئیس اداره امور آزمایشگاه‌ها دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره خرید جواب تست کرونا در آزمایشگاه‌ها به ایرناپلاس می‌گوید: گزارشی از این موارد نداشتیم اما رد نمی‌کنم که ممکن است چنین موضوعی وجود داشته باشد. البته شعبان زاده با بیان اینکه سامانه‌های نظارتی در حوزه آزمایشگاه‌ها وجود دارد که به صورت مرتب و دوره‌ای آنها را رصد می‌کند، می‌افزاید: آزمایشگاه‌هایی که در حوزه ما تست کرونا انجام می‌دهند محدود و بیشتر دولتی هستند، هرگز وارد این ماجراها نمی‌شوند. در این میان آزمایشگاه‌های خصوصی هم از چند فیلتر رد می‌شوند. هم ما به آنها نظارت می‌کنیم هم آزمایشگاه مرکز سلامت به آنها تائیدیه می‌دهد و مهارت‌آزمایی هم توسط انستیتو پاستور انجام می‌شود. آزمایشگاه‌های خصوصی معمولا مجوزهای سه ماهه دارند و بعد از سه ماه دوباره باید چک لیست‌ها ارزیابی شوند.
به اعتقاد علیزاده، ممکن است چنین اتفاقاتی توسط آزمایشگاه‌هایی انجام شود که ساختگی باشند یا اصلا مجوز نداشته باشند.
وی می‌افزاید: ما یک سامانه ۱۵۹۰ برای دریافت گزارش‌ها داریم که شکایت‌ها را می‌توان از طریق آن اطلاع داد تا بررسی شود. به هر حال ما تاکنون گزارش چنین مواردی نداشتیم.
شعبان‌زاده معتقد است با شرایط کنونی که کارمندان دورکارند و با ۵۰ درصد نیرو کار می‌کنند خریدوفروش تست برای گرفتن مرخصی کمی عجیب است.
البته وزارت بهداشت کارهایی برای راه‌اندازی چنین سامانه‌ای شروع کرده استرئیس اداره امور آزمایشگاه‌ها دانشگاه علوم پزشکی تهران رباره تخلف‌هایی که در آزمایشگاه‌ها وجود دارد، توضیح می‌دهد: معمولا تخلف‌ها در آزمایشگاه‌ها در بخش تعرفه‌ای یا آیین‌نامه‌ای است. اما موضوع اینکه آزمایشگاه‌ها یک بخش خاص هستند. به همین دلیل برعکس بسیاری از حوزه‌ها، نظارت چند مرحله‌ای برای آنها وجود دارد. دوم اینکه از آنجا که آزمایشگاه‌ها مستندها را به صورت کتبی به دست بیمار، پزشک و مراجعه‌کننده می‌دهند همین باعث می‌شود که بسیاری از تخلف‌ها در حوزه آزمایشگاه محدود شود. چون هر کاری انجام می‌شود، ثبت، مهر و امضا شده و تحویل داده می‌شود که در هر محکمه‌ای قابل دفاع باشد. در بسیاری از حوزه‌های ممکن است به صورت شفاهی تخلف‌های بسیاری انجام شود اما در آزمایشگاه چون جواب کتبی است باعث می‌شود این دامنه در آزمایشگاه بسیار کمرنگ باشد.
علیزاده با بیان اینکه در حال حاضر بیشترین مشکل آزمایشگاه‌ها تامین کیت‌هاست و دسترسی به آنها محدود است، می‌افزاید: این محدودیت‌ها باعث می‌شود آزمایشگاه‌ها دچار مشکل شوند یا اینکه ممکن است برخی از آنها در این شرایط، در پرداخت‌های خود دچار مشکل شوند و از این بابت مشکل داشته باشند یا به دلیل بحث کرونا حضور برخی از پرسنل مشکل شود.
سودجویی به بهانه کارآفرینی
به اعتقاد علیزاده آنچه باید بیشتر به آن پرداخته شود، ورود افرادی به این حوزه است که آزمایشگاهی نیستند و ممکن است سبب بروز تخلف شوند.
وی ادامه می‌دهد: سامانه‌های متعدد توسط بازارهای کارآفرینی مختلف و افراد غیرمتخصص وارد این حوزه شدند. این افراد برای منفعت مالی وارد این حوزه می‌شوند. آزمایشگاه، یک ستاد فوق‌العاده دقیق غربالگری، متعهد بوده و با کارکنانی متخصص، ساختاری کاملا نظام‌مند دارد و ورود افراد غیرمتخصص به هر شکلی باعث مشکل می‌شود.
وی می‌افزاید: در حال حاضر ورود استارتاپ‌ها به این حوزه و انجام تست در محل از پاساژ گرفته تا منزل یا فرودگاه جای سوال دارد. اینها افرادی هستند که فقط به بُعد مالی ماجرا می‌اندیشند و آن چرخه‌ای که آزمایشگاه به آن مسلط است را دچار مشکل و خدشه می‌کنند.
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌ها دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید دارد: باید نظارت چند لایه‌ای در این حوزه وجود داشته باشد. یعنی برخی از این نظارت‌ها می‌تواند خارج از معاونت درمان باشد. به طور نمونه، توسط وزارت کار یا ارتباطات و با همکاری آنها انجام شود تا از ورود افراد غیرمتخصص به بهانه مشاوره و کارآفرینی جلوگیری شود. این حوزه کاملا تخصصی است و باید نظارت‌های سفت و سختی برای آن وجود داشته باشد، بنابراین نباید در این حوزه استارتاپ‌ها را رها کرد.
علیزاده به نکته دیگری هم اشاره می‌کند: بهتر است نقش آزمایشگاه‌ها در همه‌گیری کرونا پررنگ شود. بیماریابی دقیق، مرحله‌ای حیاتی و مهم است که توسط آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود. هرچه تست بیشتری انجام و آزمایشگاه‌های بیشتری راه‌اندازی شود بیماریابی نیز بیشتر می‌شود.
به گفته وی، شاید مراجعه خودسرانه فرد به آزمایشگاه و جوابی که هیچ‌گاه ثبت نمی‌شود کمکی نکند. بلکه باید یک سیستم نظام‌مند طراحی کنیم تا افرادی که شخصا مراجعه می‌کنند یا با نسخه پزشک آمده و تست می‌دهند شناسایی و ثبت شوند. البته وزارت بهداشت کارهایی برای راه‌اندازی چنین سامانه‌ای شروع کرده است که امیدواریم هرچه زودتر به ثمر برسد.