در ایامی که تهران روزهای سخت و کرونایی‌اش را می‌گذراند و شهروندان درگیر اتفاقات ناخوشایند ناشی از مرگ هستند، خبر کشف سلطان قبر در امامزاده تاریخی و قدیمی تهران واقع در شهر ری نگاه‌ها را به این سمت می‌برد که دقیقا چه سیستم نظارتی در خرید و فروش قبرهای امامزاده‌های تهران وجود دارد.
وقتی به‌عنوان خریدار قبر در امامزاده‌های معروف تهران با چند پیشکسوت و مدیر محلی تماس می‌گیرم، با جواب‌هایی همچون «در این امامزاده دفن میت ممنوع است»، «جا نداریم» یا «باید به اداره اوقاف استان تهران مراجعه کنید»، «بستگی دارد کدام امامزاده باشد، کدام منطقه تهران باشد و قیمت‌ها از چند صد میلیون به بالاست»، روبه‌رو می‌شوم تا به قیمت یک قبر در امامزاده‌ای به رقم حدود ۳۰۰ میلیون تومان می‌رسم.
این روزها از برخی امامزاده‌های معروف تهران به‌عنوان محلی که دارای قیمتی‌ترین قبرهاست یاد می‌کنند. در این‌باره با حسن خلیل‌آبادی، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران صحبت کردیم.
او می‌گوید: «در قدیم، تهران دارای قبرستان‌های محلی فراوانی بوده است. مردم از قدیم تمایل داشتند اموات خود را در آرامستان‌های محلی یا مکان‌های مقدس مانند امامزاده‌ها از جمله ابن‌بابویه، امامزاده صالح، امامزاده اسماعیل چیذر، امامزاده عبدالله و … دفن کنند. چون این مکان‌ها علاوه بر تقدس در ذهن مردم، محل دفن بزرگان مذهبی، علمی و فرهنگی بوده است.
در سال ۱۳۴۹ که بهشت زهرا تاسیس شد این هدف وجود داشت که همه آرامستان‌های محلی ترکیب شوند و یک نظارت سیستماتیک که همان نظارت مدیریت شهری و شهرداری است، بر این آرامستان‌ها وجود داشته باشد. به همین دلیل اوایل انقلاب دفن در امامزاده‌های محلی کمتر بود یا اصلا وجود نداشت. اغلب افرادی را که در تهران، شهر ری و تجریش فوت می‌شدند، در بهشت زهرا دفن می‌کردند، بدین صورت بهشت زهرا گورستان عمومی تهران شد.»
خلیل‌آبادی ادامه می‌دهد: «به مرور زمان، یکسری گورستان‌ها احیا شدند و دفن در بقعه‌های متبرکه و امامزاده‌ها رایج شد.»
او درباره سیستم نظارتی بر دفن میت در امامزاده‌ها می‌گوید: «اکنون دفن میت در امامزاده‌ها زیرنظر سازمان اوقاف است و مانند بهشت زهرا نیست که زیرنظر شهرداری باشد. در حالی‌که آرمستان‌ها در شهر هستند و هر شهری یک پارلمان محلی مانند شورا دارد که باید دفن در آرامستان‌ها با شورای محلی هماهنگ باشد.»
خلیل‌آبادی می‌افزاید: «این مجوز را هم باید مجلس در اختیار مدیریت شهری قرار بدهد.»
در تماس‌های متعددی که با سازمان اداره اوقاف تهران برای نحوه نظارت بر خرید و فروش قبر در امامزاده‌ها و تعرفه قیمت قبرها داشتیم، با وجود پیگیری‌های فراوان، مسئولان سازمان پاسخگو نبودند.
تضاد بین قیمت رسمی قبرها با آنچه در شهر وجود دارد
مدت‌هاست که موضوع تجارت یا دلالی قبر در تهران، در گوشه و کنار شنیده می‌شود و هر از گاهی رسانه‌ها و محافل خبری در این‌باره می‌گویند و گاهی صحبت از قیمت‌های میلیاردی به میان می‌آید؛ تا جایی که قیمت یک قبر با قیمت یک آپارتمان در تهران برابری می‌کند.
در بهشت زهرا که نظارت مستقیم مدیریت شهری در آن وجود دارد، تعرفه‌ای از قبل تعیین شده است. طوری که سعید خال، مدیرعامل سازمان بهشت زهرا ادعای وجود قبرهای نجومی را واقعیت نمی‌داند و گران‌ترین قبر فروخته‌شده در بهشت زهرا را ۱۶ میلیون تومان عنوان می‌کند؛ آن هم در قطعات قدیمی که قدمت قبر بیش از ۳۰ سال است.
ولی فقط کافی است سری به شبکه‌های مجازی بزنید و قیمت قبرها را جویا شوید و با عددهای نجومی برای خرید قبر حتی در بهشت زهرا روبه‌رو شوید.
هر چند که خرید و فروش قبر در بهشت زهرا ممنوع است ولی به گفته دلالان، سند قبر در محضر به خریدار هبه شده و در مقابل و به‌صورت غیررسمی و خارج از چارچوب‌های اداری مرسوم، قیمت گزافی از خریدار دریافت می‌شود. قیمت‌ها بسته به امکانات قبر از جمله قدیمی‌بودن، نزدیک شیر آب بودن، نزدیک ایستگاه مترو و اتوبوس، بر خیابان اصلی، واقع‌شدن در مقبره و … متفاوت است و هر قبری که از این امکانات برخوردار باشد، قیمت بالاتری هم دارد.
این قاعده در امامزاده‌ها هم صدق می‌کند و بسته به قدیمی‌بودن، شهرت امامزاده، محلیت، افراد معروف دفن‌شده در امامزاده و … متغیر است.
شاکیان پرونده به دادستانی شهر ری مراجعه کنند
سلطان قبر که در امامزاده ابن بابویه کشف شد، فردی به نام نامعلوم «امیری» است که به گفته حجت‌الاسلام سیدعلی علامه، مدیر آستان شیخ صدوق و آرامستان ابن بابویه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایکنا بیش از ۴۰ سال می‌شود کار خرید و فروش قبرها را در امامزاده ابن‌بابویه انجام می‌دهد و طی این سال‌ها بابت فروش یک قبر در امامزاده مبلغ هنگفتی از شهروندان دریافت می‌کرده است و در سازمان اداره اوقاف هزینه قبر را به مبلغ پنج میلیون تومان ثبت می‌کرده است.
حجت‌الاسلام سیدعلی علامه اضافه می‌کند: «متوجه شدم این آقا همراه یک گروه در واقع یک گروه مافیایی بودند و در ابن‌بابویه و سایر آرامستان‌های تهران مانند بهشت زهرا، امامزاده عبدالله و شاه عبدالعظیم خود را مسئول دفن اموات معرفی می‌کرده است و حتی برای افرادی که خارج از ایران تمایل داشتند در تهران و جای خاصی دفن شوند، قبر تهیه می‌کرده است. در پایان باید گفت هویت فرد هنوز مشخص نیست ولی شاکیان می‌توانند برای اعاده حق به دادستانی شهر ری مراجعه کنند.»
قیمت قبر
آنچه مسلم است، بالا رفتن قیمت نجومی قبرها در امامزاده‌ها به مردم هم بازمی‌گردد. برخی تمایل دارند فقط در امامزاده‌ای خاص و در جوار فردی خاص دفن شوند و حتی در وصیت‌نامه خود این درخواست را می‌آورند و همین، بازار دلالان را داغ‌تر می‌کند. از طرف دیگر کشف سلطان قبری که ۴۰ سال فعالیت مستمر داشته است، نشان‌دهنده ریشه دواندن این فاجعه در آرامستان‌های تهران است که به‌طور قطع به یک فرد بازنمی‌گردد و نیاز به‌وجود ارتباطات قوی و نفوذ در سیستم‌های نظارتی دارد.
منبع: همشهری