رفراکتومتر یا شکست سنج یکی از دستگاه‌های آزمایشگاهی است که با اندازه‌گیری ضریب شکست مواد (مایعات، جامدات و گازها) می‌تواند خلوص و ترکیب آن‌ها را مشخص کند. این دستگاه در صنایع و آزمایشگاه‌های مختلفی مانند غذایی، شیمیایی، دارویی، پزشکی، دامپزشکی، زنبورداری و آبزی‌پروری کاربرد دارد. در این مقاله به معرفی انواع و کاربرد رفراکتومتر می‌پردازیم.
انواع رفراکتومتر
به طور کلی رفراکتومترها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: رفراکتومترهای چشمی و رفراکتومترهای دیجیتال. رفراکتومترهای چشمی از یک منشور، یک منبع نور و یک عدسی تشکیل شده‌اند و برای خواندن ضریب شکست نیاز به چشم انسان دارند. رفراکتومترهای دیجیتال از یک سنسور، یک میکروپروسسور و یک صفحه نمایش تشکیل شده‌اند و برای خواندن ضریب شکست نیاز به برق دارند. هر دو نوع رفراکتومتر مزایا و معایب خود را دارند. رفراکتومترهای چشمی ارزان‌تر، ساده‌تر و قابل حمل‌تر هستند اما دقت کمتر، خواندن سخت‌تر و تأثیر عوامل محیطی بیشتری دارند. رفراکتومترهای دیجیتال گران‌تر، پیچیده‌تر و نیاز به برق دارند اما دقت بیشتر، خواندن آسان‌تر و تأثیر عوامل محیطی کمتری دارند.
به علاوه رفراکتومترها را می‌توان بر اساس شکل، اندازه و کاربرد به گروه‌های مختلفی تقسیم کرد. برخی از انواع رفراکتومترها عبارتند از:
- رفراکتومتر آبه: یک نوع رفراکتومتر چشمی است که برای اندازه‌گیری ضریب شکست مایعات شفاف و نیمه شفاف به کار می‌رود. این دستگاه از یک منشور آبه (با ضریب شکست مشخص) و یک عدسی تشکیل شده‌است. برای استفاده از این دستگاه، ابتدا چند قطره از مایع روی منشور ریخته می‌شود. سپس نور از منبع نور به منشور وارد می‌شود و با عبور از مایع شکست می‌خورد. در نهایت زاویه شکست نور با استفاده از عدسی و یک مقیاس خوانده می‌شود. ضریب شکست مایع با استفاده از یک جدول یا یک فرمول محاسبه می‌شود.
- رفراکتومتر آبه-هوا: یک نوع رفراکتومتر چشمی است که برای اندازه‌گیری ضریب شکست گازها به کار می‌رود. این دستگاه از یک منشور آبه، یک منبع نور، یک عدسی و یک چشمی تشکیل شده‌است. برای استفاده از این دستگاه، ابتدا گاز مورد نظر را در یک محفظه قرار می‌دهیم. سپس نور از منبع نور به منشور وارد می‌شود و با عبور از گاز شکست می‌خورد. در نهایت زاویه شکست نور با استفاده از عدسی و چشمی خوانده می‌شود. ضریب شکست گاز با استفاده از یک جدول یا یک فرمول محاسبه می‌شود.
- رفراکتومتر آبه-شیشه: یک نوع رفراکتومتر چشمی است که برای اندازه‌گیری ضریب شکست جامدات شفاف و نیمه شفاف به کار می‌رود. این دستگاه از یک منشور آبه، یک منبع نور، یک عدسی و یک چشمی تشکیل شده‌است. برای استفاده از این دستگاه، ابتدا جامد مورد نظر را روی منشور قرار می‌دهیم. سپس نور از منبع نور به منشور وارد می‌شود و با عبور از جامد شکست می‌خورد. در نهایت زاویه شکست نور با استفاده از عدسی و چشمی خوانده می‌شود. ضریب شکست جامد با استفاده از یک جدول یا یک فرمول محاسبه می‌شود.
- رفراکتومتر دیجیتال: یک نوع رفراکتومتر دیجیتال است که برای اندازه‌گیری ضریب شکست مایعات، جامدات و گازها به کار می‌رود. این دستگاه از یک سنسور، یک میکروپروسسور و یک صفحه نمایش تشکیل شده‌است. برای استفاده از این دستگاه، ابتدا ماده مورد نظر را روی سنسور قرار می‌دهیم. سپس سنسور ضریب شکست ماده را با استفاده از یک روش نوری اندازه‌گیری می‌کند. در نهایت ضریب شکست ماده روی صفحه نمایش نشان داده می‌شود. این دستگاه دقت بالا، خواندن آسان و تنظیم خودکار دما را دارد.
کاربرد رفراکتومتر
رفراکتومتر یک دستگاه آزمایشگاهی است که برای تعیین خلوص و ترکیب مواد مختلف به کار می‌رود. با اندازه‌گیری ضریب شکست مواد، می‌توان میزان حلال، ماده محلول، تراکم، اسیدیته، قند، الکل، پروتئین، اسید آمینه، اسید چرب، ویتامین و مواد معدنی را مشخص کرد. این دستگاه در صنایع و آزمایشگاه‌های مختلفی مانند غذایی، شیمیایی، دارویی، پزشکی، دامپزشکی، زنبورداری و آبزی‌پروری کاربرد دارد. برخی از مثال‌های کاربرد رفراکتومتر عبارتند از:
- تعیین خلوص عسل، شکر، مربا، آبمیوه و نوشیدنی‌های قندی با اندازه‌گیری درصد بریکس (نسبت ماده محلول به حلال)
- تعیین خلوص شیر، خامه، پنیر، کره و محصولات لبنی با اندازه‌گیری درصد لاکتوز (قند شیر)، پروتئین، چربی و آب
- تعیین خلوص روغن، سس، مایونز، سرکه و محصولات روغنی با اندازه‌گیری درصد اسید چرب، اسیدیته و تراکم
- تعیین خلوص دارو، عصاره، الکل، اتانول و محصولات دارویی با اندازه‌گیری درصد ماده محلول، الکل، اسیدیته و تراکم
- تعیین خلوص خون، ادرار، آب مغزی و مایعات بدنی با اندازه‌گیری درصد گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاکت، گلوکز، اوره، کراتینین و مواد معدنی
- تعیین خلوص آب، آب دریا، آب شیرین‌کن و محصولات آبزی‌پروری با اندازه‌گیری درصد نمک، اسیدیته، اکسیژن محلول و مواد معدنی
نتیجه‌گیری
رفراکتومتر یک دستگاه آزمایشگاهی است که برای تعیین خلوص و ترکیب مواد مختلف به کار می‌رود. با اندازه‌گیری ضریب شکست مواد، می‌توان میزان حلال، ماده محلول، تراکم، اسیدیته، قند، الکل، پروتئین، اسید آمینه، اسید چرب، ویتامین و مواد معدنی را مشخص کرد. این دستگاه در صنایع و آزمایشگاه‌های مختلفی مانند غذایی، شیمیایی، دارویی، پزشکی، دامپزشکی، زنبورداری و آبزی‌پروری کاربرد دارد. رفراکتومترها را می‌توان به دو دسته چشمی و دیجیتال تقسیم کرد که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. برای خرید رفراکتومتر با بهترین قیمت و کیفیت، می‌توانید به سایت تجهیزات آزمایشگاهی روناکو مراجعه کنید. این سایت یکی از معتبرترین و مجهزترین فروشگاه‌های اینترنتی تجهیزات آزمایشگاهی در ایران است که انواع رفراکتومترهای چشمی و دیجیتال را با قیمت مناسب و گارانتی معتبر ارائه می‌دهد.
نظرات بسته شده است.